Novartis – «Έργα και ημέρες» ενός φαρμακευτικού κολοσσού!
Την τελευταία μόνο διετία της επιβλήθηκαν πρόστιμα αξίας 500 εκατ. δολαρίων!
Είναι γνωστό ότι σε τούτο το ιστολόγιο δεν συμπαθούμε την συνωμοσιολογία. Κατ’ επέκταση, δεν πρόκειται να παρασυρθούμε σε εικοτολογίες και φτηνιάρικες αναλύσεις για το «σκάνδαλο Novartis», το οποίο μονοπωλεί την επικαιρότητα εδώ και μια βδομάδα.
Και, βέβαια, θα αφήσουμε για άλλους τις απαντήσεις σε ψευτοδιλήμματα του τύπου:
«Μήπως το σκάνδαλο Novartis χρησιμοποιείται για να ξεχαστεί το μεγαλειώδες συλλαλητήριο ή μπας και το συλλαλητήριο στήθηκε από εκείνους που γνώριζαν ότι θα ξεσπάσει σκάνδαλο με την Novartis;»
Για να είμαι ειλικρινής, δεν σκόπευα να μιλήσω καθόλου για την Novartis. Έλα, όμως, που το σαββατοκύριακο έχω αρκετό χρόνο για ξεψάχνισμα, οπότε, αναδιφώντας στις σημειώσεις μου και σεργιανώντας στο διαδίκτυο, ανακάλυψα ένα δημοσίευμα του Reuters με ημερομηνία 27 Απριλίου 2017.
Σύμφωνα μ’ αυτό:
«Η Νότια Κορέα δήλωσε την Πέμπτη ότι έχει επιβάλει πρόστιμο στην ελβετική φαρμακευτική εταιρεία Novartis ύψους 55,1 δισ. γουόν (48,8 εκατ. δολλαρίων) επειδή πρόσφερε ανταλλάγματα στους γιατρούς ώστε να συνταγογραφούν τα φάρμακα της εταιρείας και παράλληλα ανέστειλε την ασφαλιστική κάλυψη ορισμένων φαρμάκων τής εταιρείας.»
Στην συνέχεια του δημοσιεύματος αναφέρεται ότι το κορεατικό υπουργείο υγείας και πρόνοιας αποφάσισε να αναστείλει για 6 μήνες την ασφαλιστική κάλυψη εννέα παραλλαγών δύο τύπων φαρμάκων τής Novartis και να επιβάλει πρόστιμα σε 33 παραλλαγές άλλων 15 φαρμάκων.
Η Novartis παραδέχτηκε έμμεσα την κουτσουκέλα της, ζητώντας από το υπουργείο να της δώσει απλώς μια τρίμηνη περίοδο χάριτος πριν εφαρμοστεί η εξάμηνη αναστολή.
Λεπτομέρεια:
Οκτώ μήνες νωρίτερα, τον Αύγουστο του 2016, έξι υπάλληλοι της Novartis Κορέας είχαν κατηγορηθεί για παράνομες πρακτικές αύξησης των πωλήσεων των φαρμάκων της εταιρείας και οι σχετικές δίκες είχαν ήδη δρομολογηθεί.
Μιας κι έμπλεξα με το Reuters, συνέχισα το περιδιάβασμα με μια σκέψη στο μυαλό μου:
Ν. Κορέα κι Ελλάδα είναι μικρά ψάρια για μια Novartis, οπότε κάπου πρέπει να υπάρχει κάτι μεγαλύτερο.
Και δεν άργησα να το βρω:
Τόμπολα!
Η Novartis προέβη σε συμφωνία με το πολιτειακό δημόσιο να πληρώσει 390 εκατ. δολάρια για να διακανονίσει τις κατηγορίες ότι πλήρωσε παράνομες προμήθειες σε εξειδικευμένα φαρμακεία, με αντάλλαγμα να συνεχιστεί η διάθεση των σκευασμάτων της στους ασθενείς.
Όπως λέει το δημοσίευμα με ημερομηνία 20/11/2015:
«Ο διακανονισμός μεταξύ τής μονάδας παραγωγής φαρμάκων τής Novartis στις ΗΠΑ, της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και περισσότερων από 40 κρατών αφορά πληρωμές που έκανε η φαρμακοβιομηχανία μεταξύ 2007 και 2012 σε ορισμένα εξειδικευμένα φαρμακεία, ως δέλεαρ για να συστήνουν συνταγές σε ασθενείς των προγραμμάτων Medicaid και Medicare.»
Κατά τον διακανονισμό, η Novartis παραδέχτηκε μερικά γεγονότα, τα οποία δείχνουν λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο δούλευε το σύστημα.
Τα εξειδικευμένα φαρμακεία χορηγούν φάρμακα που είτε είναι περισσότερο ακριβά είτε απαιτούν ειδικό χειρισμό.
Η Novartis επέλεξε μερικά από αυτά τα φαρμακεία, φτιάχνοντας ένα άτυπο κλειστό κύκλωμα το οποίο παρότρυνε τους ασθενείς να συνεχίσουν να παίρνουν τα φάρμακά τους, δήθεν για να μειώσουν πιθανούς κινδύνους και τυχόν παρενέργειες από την διακοπή τους.
Πριν από την Novartis, δυο τέτοια φαρμακεία είχαν κάνει παρόμοιο διακανονισμό και πλήρωσαν πρόστιμα συνολικής αξίας 75 εκατ. δολαρίων.
Δεν ξέρω αν τα παραπάνω ποσά ακούγονται τεράστια στ’ αφτιά σας αλλά η Novartis δεν πρέπει να πολυπόνεσε.
Πριν περάσει ένας χρόνος, πλήρωσε άλλα 35 εκατ. δολάρια για να διακανονίσει παρόμοιες κατηγορίες.
Αυτή την φορά, οι προμήθειες πληρώθηκαν κατά το διάστημα 2002-2009, για να σπρωχτεί στην αγορά μια παιδική αλοιφή, περί της οποίας υπήρχαν υπόνοιες πως προκαλεί καρκίνο του δέρματος.
Ιδού το σχετικό δημοσίευμα της 5/10/2016 από το Stat News.
Κι αφού μπλέξαμε και με το Stat News, ας δούμε και μια άλλη ομορφιά.
Τον Μάρτιο του 2016, η Novartis πλήρωσε στις ΗΠΑ άλλα 25 εκατ. δολάρια για να διακανονίσει τις κατηγορίες για την παρόμοια παράνομη πολιτική πωλήσεων που ακολούθησε κατά την περίοδο 2009-2011, ώστε να αυξήσει τις εξαγωγές της στην… Κίνα!
Αν δεν με πιστεύετε, ιδού το δημοσίευμα:
Επειδή κουραστήκαμε με τα νούμερα, ας ανακεφαλαιώσουμε
Είδαμε τέσσερις περιπτώσεις όπου η Novartis συνελήφθη «με την γίδα στην πλάτη» και πλήρωσε συνολικά (49 + 390 + 35 + 25) = 499… πες 500 εκατομμύρια δολάρια.
Μισό δισ. δολλάρια για βρωμιές σε ΗΠΑ, Κίνα και Ν. Κορέα, την ώρα που το ελληνικό Novartis Gate υπολογίζεται κατ’ αρχάς σε 3 δισ. ευρώ, με τις φήμες να κάνουν λόγο για πολλαπλάσιο ποσό. Μάλιστα!
Ποια είναι η Novartis;
Ας δούμε τώρα ποια είναι αυτή η Novartis, που έχει αναστατώσει το πολιτικό σύμπαν, σάμπως έτσι στα ξαφνικά να ανακάλυψαν κάποιοι το ζεστό νερό ή τις λάσπες.
Πόσοι και πόσοι δεν έπεσαν από τα σύννεφα ακούγοντας κάτι που το γνωρίζει και ο τελευταίος φαρμακοποιός της χώρας!
Το πιο εξοργιστικό δε είναι οι απολύτως ηλίθιες και αποπροσανατολιστικές συζητήσεις για το αν το σκάνδαλο είναι στημένο ή όχι.
Λες και το πρωτεύον είναι το στήσιμο ενός σκανδάλου και όχι η ύπαρξή του ή μη. Τέλος πάντων.
Η Novartis, λοιπόν, είναι μια σχετικά νέα φαρμακευτική εταιρεία – κολοσσός που ιδρύθηκε το 1996 με γερμανικά και ελβετικά κεφάλαια.
Τώρα, βέβαια, αυτό το «ελβετικά κεφάλαια» πρέπει, κατά την γνώμη μου, να αναγνωσθεί μετ’ επιφυλάξεως και με διπλοσταυρωκουμπωμένο σακκάκι αλλά ας μη κολλήσουμε σ’ αυτό.
Στην ουσία, η νεοσύστατη εταιρεία ήταν το προϊόν τής συγχώνευσης δύο άλλων γνωστών φαρμακευτικών κολοσσών, της Ciba-Geigy και της Sandoz.
Ο σημερινός της πρόεδρος Γιοργκ Ράινχαρντ ήταν στέλεχος της Sandoz από το 1982.
Από τις αρχές της χιλιετίας, η Novartis βρίσκεται κάθε χρόνο στην πρώτη τριάδα των μεγαλύτερων φαρμακευτικών βιομηχανιών του κόσμου (δείτε παραπάνω τον σχετικό πίνακα του 2016).
Τα τελευταία χρόνια κρατάει σταθερά την δεύτερη θέση πίσω από την πολιτειακή Pfizer, με τζίρους που ξεπερνούν τα 40 δισ. δολλάρια.
Το 2016 σημείωσε καθαρά κέρδη (με πληρωμένους φόρους) 6,6 δισ. δολλάρια. Παρά το γεγονός ότι η τιμή τής μετοχής της δέχτηκε χτύπημα μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου στην Ελλάδα, η χρηματιστηριακή της αξία υπολογίζεται στα 175 δισ. δολλάρια, δηλαδή όσο ένα ελληνικό ΑΕΠ.
Προηγουμένως είπαμε κάποια από τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί στην Novartis λόγω παρανομιών στην προώθηση των προϊόντων της.
Θα μπορούσαμε να γράφαμε άλλο ένα σημείωμα με τα πρόστιμα που της έχουν επιβληθεί για φορολογικές παραβάσεις αλλά και για παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας.
Ενδεικτικά, ας αναφέρουμε δυο περιπτώσεις:
(α) Το 1999, οι ιαπωνικές φορολογικές αρχές επέβαλαν στην εταιρεία πρόστιμο 27,5 εκατ. δολλαρίων για «transfer pricing».
Το κόλπο είναι απλό κι εφαρμόζεται παντού στον κόσμο μεταξύ μητρικής εταιρείας και θυγατρικών με υπερτιμολογήσεις και υποτιμολογήσεις μεταξύ των εταιρειών, τα κέρδη μεταφέρονται από τις χώρες με υψηλή φορολογία στις χώρες με χαμηλή.
(β) Το 2010, ομοσπονδιακό πολιτειακό δικαστήριο υποχρέωσε την εταιρεία να πληρώσει ως αποζημίωση σε γυναίκες εργαζομένους της το συνολικό ποσό των 250 εκατ. δολαρίων επειδή διαπιστώθηκε ότι έκανε διάκριση φύλων ως προς τις αμοιβές.
Πάμε τώρα να ρίξουμε μια ματιά στην Novartis Hellas.
Επειδή το ιστολόγιο δεν καλύπτεται από τις διατάξεις περί δημοσιογραφικού απορρήτου, δεν μπορεί να σχολιάσει το αν και κατά πόσο εφαρμόζεται και στην Ελλάδα το «transfer pricing», το οποίο εφαρμοζόταν στην Ιαπωνία.
Εφ’ όσον δεν υπάρχουν επίσημοι έλεγχοι που να αποδεικνύουν τέτοιες πρακτικές, εμείς δεν μπορούμε να γίνουμε μάντεις.
Μπορούμε, όμως, να σχολιάσουμε μερικά στοιχεία από τις επίσημες οικονομικές καταστάσεις, που δημοσιεύει η ίδια η εταιρεία.
Παρατηρήστε με πόση άνεση η εταιρεία μειώνει μέσα σε δυο χρόνια το προσωπικό της κατά 20% και πλέον, ενώ ο τζίρος της παραμένει σταθερός με μικρές αυξομειώσεις.
Να σημειώσω εδώ ότι η κάμψη των μικτών κερδών τού 2016 οφείλεται στην σωρευτική απόδοση των εκπτώσεων (claw back) που όφειλε η εταιρεία στο ελληνικό δημόσιο.
Το στοιχείο που πρέπει να σας εντυπωσιάζει, πάντως, είναι το ότι, παρά τα κέρδη, η Novartis Hellas δεν πληρώνει φόρο εισοδήματος.
Ακόμα κι οι πενταροδεκάρες φόρου του 2014 οφείλονται σε κάποια φορολογική αλλαγή, η οποία μάλλον έπιασε στον ύπνο την εταιρεία, βεβαιώθηκαν δε μεταγενέστερα.
Όπως εξηγεί το διοικητικό σύμβούλιο στην έκθεσή του για το 2015 (τα ίδια ακριβώς λέει και για το 2016):
«Ο φόρος εισοδήματος της χρήσης 2015 είναι μηδενικός λόγω αλλαγής της σχετικής νομοθεσίας εντός του έτους 2015 η οποία επιτρέπει την φορολογική αναγνώριση των εξόδων για rebates και claw back την χρήση κατά την οποία καθίστανται δεδουλευμένα και όχι κατά την χρήση στην οποία εκκαθαρίζονται.»
Και τώρα, προσοχή στο κερασάκι!
Αντιγράφω από την έκθεση του διοικητικού συμβουλίου για την χρήση 2016 (τα ίδια ακριβώς έλεγε και το 2015) κι υπογραμμίζω:
«Κατά το οικονομικό έτος 2016 η εταιρεία κατάφερε να συγκρατήσει την κερδοφορία της παρά το εξαιρετικά δυσμενές οικονομικό περιβάλλον.
Ο κύριος λόγος για το παραπάνω είναι η σωστή διαχείριση των τιμών αγοράς από τις εταιρείες του ομίλου στο εξωτερικό καθώς οι συνεχείς μειώσεις τιμών αλλά κι η σημαντική αύξηση του μηχανισμού αυτόματης επιστροφής της υπέρβασης της φαρμακευτικής δαπάνης καθιστούν το επιχειρηματικό περιβάλλον σημαντικά ασταθές και ευμετάβλητο.
Τα έξοδα μειώθηκαν σημαντικά σε σχέση με την προηγούμενη χρήση 2015 κυρίως λόγω μείωσης των εξόδων προώθησης και προσωπικού σε μία προσπάθεια της εταιρείας να ενισχύσει το όφελος που προέκυψε από την μείωση τιμών αγοράς των προϊόντων της.»
Υποθέτω ότι προσέξατε τις υπογραμμίσεις. Τί είπαμε πως είναι το «transfer pricing»; Άντε μπράβο!
Όσο για το πώς γίνεται να μειώνεται το προσωπικό ενώ η δουλειά πάει μια χαρά και το «όφελος» της εταιρείας ενισχύεται, σας παραπέμπω στον παππού Κάρολο.
Τώρα, αν υπάρχει και κάτι άλλο που δεν καταλαβαίνετε, ρωτήστε με να σας το εξηγήσω.
Καληνύχτα σας!
Πηγή: Cogito Ergo Sum (Σκέφτομαι άρα υπάρχω)
