Τι «κατάλαβαν» από τον Ιμπεριαλισμό του Λένιν – Επίλογος
Συμπεράσματα
Συνέχεια από το 4ο Μέρος
Ο οπορτουνισμός σπέρνει διαχρονικά αυταπάτες σχετικά με το χαρακτήρα των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών και την αναγκαία πολιτική γραμμή του κινήματος απέναντί τους.
Ανεξάρτητα από τις επιμέρους ιδιαιτερότητες του ενός ή του άλλου ρεύματός του, όλα χαρακτηρίζονται στο συγκεκριμένο ζήτημα από μια επιδερμική προσέγγιση, που δε βλέπει ότι οι προσωρινές συμμαχίες των μονοπωλιακών κεφαλαίων των διάφορων χωρών χτίζονται πάνω στο έδαφος της ανισομετρίας της καπιταλιστικής ανάπτυξης και των κοινών συμφερόντων απέναντι στους ανταγωνιστές.
Δεν πρέπει να ξαφνιάζουν οι παλινδρομήσεις των απόψεών τους που εκτείνονται από την παλιότερη θερμή αποδοχή των ιμπεριαλιστικών ενώσεων, ως δήθεν νομοτελειακό φαινόμενο του καπιταλισμού και προνομιακό πεδίο πάλης του κινήματος, ως τη σημερινή προβολή στόχων εξόδου από την Ευρωζώνη, αποσπασμένων από το ζήτημα κατάκτησης της εργατικής εξουσίας.
Υπάρχει στην πραγματικότητα ένα κοινό νήμα που συνδέει τούτες τις θέσεις:
Σε όλες τις περιπτώσεις βρίσκονται κάτω από τις προστατευτικές φτερούγες της αστικής τάξης, αποτελούν αντανάκλαση της διαφοροποιούμενης τακτικής της τελευταίας ή συγκεκριμένων μερίδων της.
Τι «κατάλαβαν» από τον Ιμπεριαλισμό του Λένιν – Επίλογος
Οπλισμένοι με την πολύχρονη πείρα του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος, τις λαμπρές επιτυχίες του, αλλά και τα λάθη και τις αδυναμίες του, μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποια βασικά συμπεράσματα από τη διαπάλη με τις οπορτουνιστικές αντιλήψεις:
• Η τεράστια πλειοψηφία των χωρών, που στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα είτε ήταν αποικίες είτε είχαν πολύ αδύνατα ανεπτυγμένες τις παραγωγικές τους δυνάμεις, σπρώχτηκαν από τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες στο δρόμο της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Φυσικά, η ανάπτυξη αυτή του καπιταλισμού συνοδεύτηκε με αιματηρή εκμετάλλευση των λαών και με «ληστεία» των πλουτοπαραγωγικών πηγών αυτών των χωρών, όπως έγινε και στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι η ανάλογη περίοδος της πρωταρχικής συσσώρευσης στις πρωτοπόρες καπιταλιστικές χώρες, π.χ. στην Αγγλία, συνοδεύτηκε επίσης από απίστευτες ανθρωποθυσίες από τη μεριά των εργατών και των φτωχών καλλιεργητών.
• Το αποικιακό σύστημα αποτελούσε για την εποχή του (εποχή που δεν είχαν ακόμα εδραιωθεί στις χώρες αυτές οι καπιταλιστικές σχέσεις) το σίγουρο κι αποτελεσματικό (πιθανά κι οικονομικά συμφερτικό) τρόπο για να προστατεύουν οι αποικιακές δυνάμεις τα τοποθετημένα κεφάλαιά τους.
• Από την εποχή ακόμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου ο Λένιν είχε κάνει δύο διεισδυτικές παρατηρήσεις:
Α) Ότι η σοσιαλιστική επανάσταση θα επιταχύνει την απελευθέρωση των αποικιών και
Β) Ότι σε κάποιες περιπτώσεις είναι πιο συμφερτικό για το μονοπωλιακό κεφάλαιο να παραχωρήσει σε μια χώρα την πολιτική ανεξαρτησία προκειμένου να εξασφαλίσει πιο αποτελεσματικά την κερδοφορία των επενδύσεών του.
Η πορεία του αποικιακού συστήματος μετά από τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης απέδειξε την ορθότητα των λενινιστικών παρατηρήσεων.
• Σε αρκετές χώρες ο αντιαποικιακός – εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας συνδέθηκε στενά με την πάλη του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, καθώς η εργατική τάξη βρέθηκε στη θέση να αποτελεί την πρωτοπορία στη λύση και αστικοδημοκρατικών ζητημάτων που η ντόπια αστική τάξη δεν είχε ακόμα επιλύσει.
Το γεγονός αυτό είχε θετικά αποτελέσματα, με την έννοια ότι ενισχύθηκε το κύρος των κομμάτων της εργατικής τάξης και βοηθήθηκαν οι λαοί να έχουν ένα πιο ξεκάθαρο προσανατολισμό στην πάλη τους.
Σε μια πορεία όμως, κάτω από την επίδραση και των οπορτουνιστικών παρεκκλίσεων στο ΚΚΣΕ από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, οι αντιλήψεις περί βαθιάς και μόνιμης υστέρησης των παραγωγικών δυνάμεων στις «εξαρτημένες» χώρες οδήγησαν τα κόμματα της εργατικής τάξης σε ανεπίτρεπτες υποχωρήσεις απέναντι στη λεγόμενη «εθνική αστική τάξη» τους, στο όνομα των περιβόητων σταδίων της επαναστατικής διαδικασίας.
• Σε κάθε λιγότερο ισχυρή καπιταλιστική χώρα η εγχώρια αστική τάξη δεν είναι αμέτοχη κι έρμαιο στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, ανεξάρτητα από την ύπαρξη λιγότερο ή περισσότερο ισχυρών εξαρτήσεων από τις ισχυρότερες καπιταλιστικές οικονομίες, καθυστερήσεων κτλ.
Συμμετέχει στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, προσυπογράφει τις αντιδραστικές πολιτικές και συμφωνίες, πάντα βέβαια από υποδεέστερη θέση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα στη βάση του μεταξύ τους συσχετισμού.
Άρα το ζήτημα των δεσμεύσεων και των «εξαρτήσεων» του κάθε ντόπιου καπιταλισμού από άλλους ισχυρότερους μονοπωλιακούς ομίλους και ιμπεριαλιστικές συμμαχίες δεν αποτελεί εξωτερικό πρόβλημα, κάτι που επιβάλλεται έξωθεν στην ντόπια αστική τάξη, παρά τη θέλησή της.
Αποτελεί τον αναγκαίο συμβιβασμό που αυτή κάνει για να προωθήσει την κερδοφορία του κεφαλαίου της, πάντα σε βάρος της εργατικής τάξης της χώρας της.
• Εξ αντικειμένου λοιπόν δεν μπορεί να τίθεται ζήτημα συμμαχίας της εργατικής τάξης με την ντόπια αστική τάξη για μια υποτιθέμενη «ανεξάρτητη, αδέσμευτη» ανάπτυξη, παρά μόνο ζήτημα τραβήγματος με τη μεριά της εργατικής τάξης των εκτεταμένων μικροαστικών στρωμάτων που ταλαντεύονται ανάμεσα στην αστική και την εργατική τάξη.
• Από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων στις λιγότερο ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες η απάντηση στην αντιδραστική πίεση διάφορων ιμπεριαλιστικών ενώσεων (π.χ. ΝΑΦΤΑ – Λατινική Αμερική, ΕΕ – Αφρική) δεν μπορεί να είναι η στήριξη περιφερειακών ενώσεων που δήθεν θα αποτελέσουν φιλολαϊκό αντίβαρο σε άλλες ισχυρές αστικές συμμαχίες.
Τα κόμματα της εργατικής τάξης και το ταξικά προσανατολισμένο συνδικαλιστικό κίνημα, αξιοποιώντας σε κάθε στιγμή τους ανταγωνισμούς ανάμεσα στους κεφαλαιοκράτες, δεν πρέπει να χάνουν το στρατηγικό προσανατολισμό τους, δεν πρέπει να ξεχνούν ότι τέτοιες ενώσεις στο έδαφος του καπιταλισμού αποτελούν στην ουσία τους προσπάθεια των ντόπιων αστικών τάξεων να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους θέση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα.
• Τα διάφορα σχήματα «μητρόπολη – περιφέρεια» ή «ιμπεριαλιστικές – εξαρτημένες χώρες» έχουν μια ακόμα κεφαλαιώδη και στην ουσία της αντεπαναστατική αδυναμία.
Παραγνωρίζουν την εκμετάλλευση που υφίσταται η μεγάλη μάζα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, και που ποσοτικά (ως ποσοστό και μάζα υπεραξίας) είναι ογκωδέστερη από κάθε «φόρο υποτέλειας» που μπορεί να κατευθύνεται μέσω των μονοπωλιακών κερδών από «την περιφέρεια προς το κέντρο».
Το σχήμα αυτό τσουβαλιάζει την εργατική τάξη στις πιο ανεπτυγμένες χώρες με τους εκμεταλλευτές κι αντικειμενικά εμποδίζει την κοινή πάλη της εργατικής τάξης σε παγκόσμιο επίπεδο.
• Είναι βαθιά λαθεμένη η άποψη ότι το επαναστατικό εργατικό κίνημα πρέπει να προβάλλει στην πρώτη γραμμή την (κυρίαρχη) αντίθεση «ιμπεριαλισμός – λαός» και τα μεταβατικά αντιιμπεριαλιστικά αιτήματα, ως τη γραμμή εκείνη που απαντά στις σημερινές αντικειμενικές συνθήκες, όπως αυτές καθορίζονται από την «εξαρτημένη» θέση του ελληνικού καπιταλισμού.
Σύμφωνα με αυτήν, ο κοινός παρονομαστής της πάλης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της μέσα στα μικροαστικά στρώματα παύει να είναι αυτό που βγαίνει από την ίδια την εσωτερική ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού (το μονοπώλιο και η αντίθεση κεφαλαίου – εργασίας) και γίνεται μια εξωτερική δύναμη που καταπνίγει τις λαϊκές τάξεις της Ελλάδας.
Αν η εξωτερική αυτή δύναμη αναγορευτεί στο βασικό αντίπαλο σήμερα, ανοίγει ο δρόμος για την υποστήριξη μιας αυτοτελούς, μη «εξαρτημένης» καπιταλιστικής ανάπτυξης, ανεξάρτητα από το αν κανείς αποδέχεται στα λόγια ότι οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί έχουν και τους ντόπιους «υποταγμένους» συνεργάτες τους.
Το ΚΚΕ βαδίζει προς το 20ό Συνέδριό του με βαθιά συνείδηση της ιστορικής του αποστολής και των αναγκαιοτήτων που προβάλλει σήμερα η ταξική πάλη για ουσιαστικό ρίζωμα των κομματικών οργανώσεων στους χώρους δουλειάς, για βάθαιμα των κομμουνιστικών χαρακτηριστικών της εσωκομματικής ζωής και για αποφασιστική ανασύνταξη του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.
Αναγκαία πλευρά της δουλειάς των κομμουνιστών είναι και η ενίσχυση της διαπάλης με τον οπορτουνισμό στις διάφορες εκφράσεις του, μια που, όπως τόνιζε ο Λένιν:
«Ο αγώνας ενάντια στον ιμπεριαλισμό είναι κούφια και ψεύτικη φρασεολογία αν δε συνδέεται αδιάρρηκτα με τον αγώνα ενάντια στον οπορτουνισμό».[1]
Σημείωση:
[1]. Β. Ι. Λένιν: «Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού», «Άπαντα», τ. 27, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ.431.
Aρθρο του Βασίλη Όψιμου,
μέλους της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ με τίτλο:
«Η Θεωρία του Λένιν για τον Ιμπεριαλισμό και οι διαστρεβλώσεις της»
Πηγή: ΚΟΜΕΠ Τεύχος 2 του 2017
