Η σύγχρονη εργατική τάξη και το κίνημά της – Μέρος 4ο
Η Ιστορική Αποστολή της Εργατικής Τάξης
Συνέχεια από το 3ο Μέρος
Η εργατική τάξη στην Ελλάδα, όπως και στις υπόλοιπες καπιταλιστικές χώρες, από την ίδια τη θέση της στην κοινωνική παραγωγή είναι αντικειμενικά η κινητήρια δύναμη για το πέρασμα σε έναν ανώτερο τρόπο παραγωγής και συγκρότησης της κοινωνίας, με την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής – κομμουνιστικής κοινωνίας.
Η εργατική τάξη είναι η κύρια παραγωγική δύναμη.
Η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου σε μεγάλους μονοπωλιακούς ομίλους συνεπάγεται και συγκέντρωση του εργατικού δυναμικού, την κοινωνικοποίηση της εργασίας και της παραγωγής, καθιστά την εργατική τάξη το κέντρο και το νεύρο της παραγωγής και γενικότερα της οικονομίας, ιδιαίτερα σε κλάδους στρατηγικής σημασίας, όπως είναι η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες – πληροφορική, οι μεταφορές, οι κλάδοι παραγωγής μέσων παραγωγής κλπ.
Ο απόλυτος αριθμός κι ο βαθμός συγκέντρωσης της εργατικής τάξης είναι δείκτες του υψηλού βαθμού κοινωνικοποίησης της εργασίας, η οποία όμως παραμένει υποταγμένη στις κεφαλαιοκρατικές σχέσεις.
Η εργατική τάξη είναι η μόνη κοινωνική δύναμη που δεν έχει ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, αλλά παράγει το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Είναι αυτή η τάξη που αντικειμενικά μπορεί να ηγηθεί της πάλης για την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, η μοναδική τάξη που έχει συμφέρον από την αντιστοίχηση των σχέσεων παραγωγής στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής.
Στη βάση της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής το εργατικό κράτος (η δικτατορία του προλεταριάτου) σχεδιάζει κεντρικά την αναλογική ανάπτυξη της παραγωγής, με σκοπό τη διευρυμένη ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών.
Έτσι η κοινωνική εργασία εναρμονίζεται με το κίνητρο ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών και λύνεται η αντίφασή της ως προς το κίνητρο της ατομικής ιδιοποίησης, του καπιταλιστικού κέρδους.
Αυτός είναι ο χαρακτήρας της εργατικής τάξης ως της μόνης επαναστατικής δύναμης, φορέα των κομμουνιστικών σχέσεων στην προοπτική της αταξικής κοινωνίας.
Ο Ένγκελς υπογράμμιζε το ειδικό βάρος του βιομηχανικού προλεταριάτου λόγω της θέσης του στην παραγωγή, τη συγκέντρωσή του στους χώρους δουλειάς και στις πόλεις και τη δυνατότητα οργάνωσής του:
«Οι πρώτοι προλετάριοι ανήκαν στη βιομηχανία και γεννήθηκαν άμεσα από αυτήν […] στους προλετάριους της βιομηχανίας θα ξαναβρούμε αυτή τη σειρά και θα δούμε πως οι εργάτες των εργοστασίων, αυτοί οι πρωτότοκοι γιοι της βιομηχανικής επανάστασης, υπήρξαν από την αρχή ως τις μέρες μας ο πυρήνας του εργατικού κινήματος και πως οι άλλοι συνενώθηκαν με το κίνημα στο μέτρο που το επάγγελμά τους παρασύρθηκε στη δίνη της βιομηχανίας».[1]
Η διαδικασία της καπιταλιστικής εξέλιξης, της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, οδηγεί αντικειμενικά στην ανάπτυξη της εργατικής τάξης, στην όξυνση της βασικής αντίθεσης κεφαλαίου και μισθωτής εργατικής δύναμης, στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης και στη διαμόρφωση του νέου επαναστατικού υποκειμένου, δηλαδή της εργατικής τάξης και της πρωτοπορίας της, του επαναστατικού εργατικού κόμματος (του ΚΚ).
Η δύναμη της εργατικής τάξης ως ηγέτιδας της σοσιαλιστικής επανάστασης δεν καθορίζεται από το μέγεθός της, αλλά από τη θέση της στο σύστημα της κοινωνικής παραγωγής.
«Η δύναμη του προλεταριάτου σε οποιαδήποτε καπιταλιστική χώρα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη απ’ ότι το ποσοστό του προλεταριάτου στο σύνολο του πληθυσμού.
Αυτό συμβαίνει, γιατί το προλεταριάτο κυριαρχεί στα οικονομικά κέντρα και στα νευραλγικά σημεία ολόκληρου του οικονομικού συστήματος του καπιταλισμού και γιατί το προλεταριάτο, οικονομικά και πολιτικά, εκφράζει τα πραγματικά συμφέροντα της τεράστιας πλειονότητας των εργαζομένων στον καπιταλισμό…».[2]
Αντίθετα προς την εργατική τάξη, οι σύμμαχοί της, φτωχοί αγρότες και αυτοαπασχολούμενοι, κατέχουν τέτοια θέση στο σύστημα της κοινωνικής παραγωγής που προκαθορίζει την ασυνέπεια και τις ταλαντεύσεις τους σε σχέση με την πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
Οι Μαρξ και Ενγκελς τόνιζαν στην εποχή τους ότι:
«Απ’ όλες τις τάξεις, που σήμερα βρίσκονται αντιμέτωπες με την αστική τάξη, μόνο το προλεταριάτο είναι τάξη αληθινά επαναστατική. Οι υπόλοιπες τάξεις χάνονται και εξαφανίζονται από τη μεγάλη βιομηχανία, ενώ το προλεταριάτο είναι το πιο χαρακτηριστικό προϊόν της».[3]
Η θέση αυτή επιβεβαιώνεται απ’ όλη την εξέλιξη του καπιταλιστικού συστήματος, ειδικά σε συνθήκες μονοπωλιακού καπιταλισμού.
Η πολιτική καθοδήγηση του προλεταριάτου – που μόνο αυτό μπορεί να εκφράζει τα γενικά συμφέροντα των εργαζομένων – μπορεί και πρέπει να συνενώσει στην πάλη ενάντια στα μονοπώλια σημαντικά τμήματα του πληθυσμού από τις σκόρπιες, ταλαντευόμενες μάζες των μη προλεταριακών στρωμάτων.
Στο Πρόγραμμα [4] του ΚΚΕ υπογραμμίζεται:
«Το αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό μέτωπο πάλης εκφράζει αντικειμενικά μια ευρύτερη κοινωνική βάση, τα συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, που δέχεται τις συνέπειες από τη δράση των πολυεθνικών κι από τη συμμετοχή της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς:
Τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, της εργαζόμενης αγροτιάς, των μεσαίων στρωμάτων της πόλης, των κοινωνικών κινημάτων που αγωνίζονται για τα δημοκρατικά δικαιώματα, για την απόκρουση των ιμπεριαλιστικών σχεδίων σε βάρος των λαών και της ειρήνης.
Συσπειρώνει τους εργαζόμενους στον τομέα του πολιτισμού και της επιστήμης, που αντιστέκονται στην υποκουλτούρα, στην εμπορευματοποίηση και στη χειραγώγηση […]
Η δύναμη του Μετώπου βρίσκεται στον ηγετικό ρόλο της εργατικής τάξης και του κόμματός της, στην ενότητα δράσης της, στη συμμαχία της με τα κοινωνικά στρώματα, που παλεύουν σε αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση».[5]
Ανακεφαλαιώνοντας, η ιστορική αποστολή του προλεταριάτου συμπυκνώνεται στην πάλη για την ανατροπή των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και την πλήρη κατάργηση των τάξεων στην ανεπτυγμένη κομμουνιστική κοινωνία.
Σε αυτό το καθήκον το προλεταριάτο πρέπει να καθοδηγήσει τις μη προλεταριακές καταπιεζόμενες μάζες.
Συνεχίζεται με το 5ο Μέρος
Σημειώσεις:
[1]. Φρ. Ενγκελς: «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία», μέρος Α’, εκδ. «Μπάιρον», σελ. 9.
[2]. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. 40, σελ. 23.
[3]. Κ. Μαρξ – Φρ. Ενγκελς: «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», εκδ. «Σ.Ε.», σελ. 38.
[4]. Το Πρόγραμμα του ΚΚΕ όπως αυτό είχε διαμορφωθεί στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ το 1996 και ίσχυε μέχρι το 19ο συνέδριο. Στο 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ (το 2013) ψηφίστηκε νέο Πρόγραμμα που μπορείτε να δείτε εδώ.
[5]. «Πρόγραμμα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας», έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, 1996, σελ. 28.
Κείμενο της Ιδεολογικής Επιτροπής της Κ.Ε. του ΚΚΕ
που δημοσιεύτηκε σε ΚΟΜΕΠ και Ριζοσπάστη σε έξι μέρη.
Το 4ο Μέρος εδώ
