Σχετικά με τη φαρμακευτική χρήση της κάνναβης – Επίλογος
Άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες – Συμπεράσματα
Στο πρώτο μέρος είδαμε τι ακριβώς σημαίνει «ιατρική χρήση της κάνναβης» και δώσαμε ορισμένες γενικές πληροφορίες γύρω από τη χρήση της φυτικής κάνναβης.
Ας δούμε τώρα τι λένε οι οπαδοί της χρήσης φυτικής κάνναβης.
Αυτοί λοιπόν υποστηρίζουν ότι:
Δεν χρειάζεται να γίνουν ιδιαίτερες μελέτες, γιατί η κάνναβη είναι ένα «αγνό και αβλαβές προϊόν της φύσης», το οποίο μετά από τόσους αιώνες χρήσης, έχει διαμορφώσει το «προφίλ ασφαλείας του».
Πρόκειται για μια βαθιά αντιεπιστημονική και επικίνδυνη αντίληψη, η οποία πετάει στα σκουπίδια όλη την πρόοδο της επιστήμης και της γνώσης που έχει αποκτηθεί.
Επικαλούμενοι την «εμπειρία» που έχουμε αποκομίσει ως κοινωνία, ζητούν την είσοδο της φυτικής κάνναβης απευθείας στην αγορά, χωρίς τους απαραίτητους ελέγχους και το τεράστιο κόστος που αυτοί προϋποθέτουν.
Εκτός των άλλων, δίνουν χέρι βοηθείας στην κυβέρνηση και την ΕΕ για το πώς οι ασθενείς θα «κοστίζουν» λιγότερο στο κράτος, ενώ ταυτόχρονα καλλιεργούν την παραίτηση από κάθε διεκδίκηση για την αξιοποίηση των τεράστιων δυνατοτήτων της επιστήμης και της έρευνας προς όφελος των ασθενών.
Το γεγονός ότι κυκλοφορούν πολλές διαφορετικές ποικιλίες φυτικής κάνναβης, με διαφορετική περιεκτικότητα σε THC – CBD, έχει ως αποτέλεσμα:
Αφενός να είναι δύσκολη η σύγκριση διαφορετικών πειραμάτων που χρησιμοποίησαν διαφορετική κάνναβη και αφετέρου να είναι αδύνατη η γενίκευση των αποτελεσμάτων μιας τέτοιας μελέτης για οποιαδήποτε ποικιλία κάνναβης.
Επιπλέον, οι ψυχοτρόπες δράσεις της κάνναβης καθιστούν πολύ δύσκολη την πραγματοποίηση τυχαιοποιημένων διπλών – τυφλών κλινικών δοκιμών, που αποτελούν την πλέον αποδεκτή και με τις λιγότερες προκαταλήψεις μέθοδο ελέγχου ενός φαρμάκου, καθώς η διαφορά μεταξύ του ασθενούς που λαμβάνει κάνναβη από τον ασθενή που λαμβάνει κάποιο placebo φάρμακο είναι εμφανής και άρα χάνεται η έννοια της διπλής – τυφλής μελέτης.
Οι υποστηρικτές της φυτικής κάνναβης, πάντα στην κατεύθυνση της νομιμοποίησής της, χρησιμοποιούν ως επιχείρημα το γεγονός ότι:
Σε χώρες όπου είναι παράνομη, είναι πολύ δύσκολη η χρήση της ακόμη και για τη διενέργεια επιστημονικών ερευνών.
Δεδομένου ότι η THC είναι η κύρια ψυχοτρόπος ουσία που περιέχεται στην κάνναβη, οι παραγωγοί – έμποροι κάνναβης για «ψυχαγωγικούς» σκοπούς προσπαθούν πάντα να αυξήσουν την περιεκτικότητά της, ώστε να επιτύχουν τα μέγιστα «ψυχαγωγικά» αποτελέσματα.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η κάνναβη που κυκλοφορεί και αξιοποιείται είτε νόμιμα είτε παράνομα από διάφορους ασθενείς ως μέθοδος «αυτοθεραπείας», να είναι αμφιβόλου περιεκτικότητας και ποιότητας, αποτελώντας έτσι ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο.
Οι υποστηρικτές της νομιμοποίησης της «ιατρικής» χρήσης της κάνναβης αξιοποιούν μια σειρά από ιατρικά – επιστημονικά και μη επιχειρήματα:
Από τη μία επικαλούνται στοιχεία ή παρατηρήσεις σε ασθενείς που έκαναν παράλληλα χρήση κάνναβης, για την αποτελεσματικότητα της χρήσης αυτής για την αντιμετώπιση διαφόρων συμπτωμάτων για τα οποία τα ήδη υπάρχοντα φάρμακα δεν επαρκούν.
Από την άλλη, και εδώ έγκειται ενδεχομένως η ουσία της τοποθέτησής τους, υποστηρίζουν ότι η νομιμοποίηση της ιατρικής κάνναβης θα προσφέρει πολλαπλά οικονομικά οφέλη στη χώρα:
- Θα ανοίξει νέες θέσεις εργασίας,
- θα αναζωογονήσει την αγροτική μας οικονομία,
- θα βοηθήσει στην εισροή εσόδων από την πώληση και τις εξαγωγές,
- θα αποφέρει έσοδα στο κράτος, αφού πλέον οι αγοραπωλησίες θα φορολογούνται και
- θα σώσουν τα ασφαλιστικά ταμεία από τα έξοδα που έχουν για τη συνταγογράφηση πανάκριβων φαρμάκων.
Είναι επιχειρηματολογία που προτάσσει το κριτήριο της μείωσης του «κόστους» της θεραπείας με τη χρήση της κάνναβης έναντι των άλλων ακριβών θεραπειών, με τη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων τα οποία έχουν «περάσει» από τις διαδικασίες που απαιτούνται για να χορηγηθούν τελικά στους ασθενείς.
Άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες
Οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει είτε άμεσα είτε μακροπρόθεσμα η «ιατρική» χρήση της κάνναβης, σε οποιαδήποτε μορφή της, δεν έχουν μελετηθεί ακόμη εκτενώς, αν και υπάρχουν διαρκώς αυξανόμενες αναφορές για τέτοιες παρενέργειες.
Σημαντική παράμετρο αποτελούν οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση της κάνναβης στις γνωσιακές λειτουργίες του ατόμου, κυρίως σε ασθένειες που συνοδεύονται οι ίδιες από πτώση των νοητικών λειτουργιών του ασθενούς (νόσος του Alzheimer, νόσος του Huntington, σκλήρυνση κατά πλάκας κ.λπ.).
Δεδομένου ότι οι υποδοχείς των κανναβινοειδών βρίσκονται και στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των εμβρύων – νεογνών – παιδιών – εφήβων, που αναπτύσσεται μέχρι και το 25ο έτος, υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση της κάνναβης κατά την εγκυμοσύνη, σε παιδιά ή ακόμη και σε εφήβους – νεαρούς ενήλικες.
Όλο και περισσότερες έρευνες υποστηρίζουν ότι ο εγκέφαλος διατηρεί κάποια πλαστικότητα για πολλά χρόνια, ακόμη και κατά την ενήλικη ζωή, ενώ οι επιπτώσεις της χρήσης των κανναβινοειδών σε αυτή τη δυναμική διαδικασία είναι ακόμη άγνωστες στο μεγαλύτερο βαθμό τους.
Μάλιστα, το 2015 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, στις οδηγίες της σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα υποστηρίζει τη ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε χρήσης της κάνναβης πριν από την ηλικία των 21 ετών, με εξαίρεση πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως σε πολύ σοβαρές ασθένειες, με μικρό προσδόκιμο επιβίωσης, και στις οποίες οι συνήθεις θεραπείες έχουν αποτύχει.
Σχετικά με τη φαρμακευτική χρήση της κάνναβης – Ορισμένα συμπεράσματα
Με βάση την υπάρχουσα επιστημονική βιβλιογραφία και από την πρακτική εφαρμογή, η χρήση της φυτικής κάνναβης αυτής καθεαυτής ως φαρμάκου, ή ως παρηγορητικής θεραπείας σε διάφορες ασθένειες, υποστηρίζεται συνήθως μόνο από εμπειρικά δεδομένα και μικρές ή «προβληματικές» μελέτες,
χωρίς την πλήρη και επιστημονικά σωστή τεκμηρίωση που θα έπρεπε να έχει ως φάρμακο όπως δοσολογία, επίπεδα ασφαλείας, φαρμακοκινητικές ιδιότητες, παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα, τις επιτυχημένες κλινικές δοκιμές κτλ.
Βέβαια, η έρευνα γύρω από αυτό το θέμα συνεχίζεται.
Ταυτόχρονα όμως συνεχίζονται και οι μελέτες για τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση της κάνναβης άμεσα και σε μακροχρόνιο διάστημα, με όλο και νεότερες παρενέργειες να έρχονται στην επιφάνεια.
Από την άλλη, φάρμακα που περιέχουν συνθετικά κανναβινοειδή, έχουν υποστεί πληρέστερους ελέγχους και ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχει δώσει την έγκρισή του.
Αντιθέτως δεν έχει εγκρίνει την οποιαδήποτε χρήση προϊόντος που περιέχει ή προέρχεται από τη βοτανική κάνναβη, επειδή:
«Δεν έχει βρει κανένα τέτοιο προϊόν που να είναι ασφαλές ή αποτελεσματικό για οποιαδήποτε κατάσταση ή νόσο».[1]
Σκοπός της επιστημονικής έρευνας πρέπει να είναι η όλο και καλύτερη μελέτη και κατανόηση των μηχανισμών μέσω των οποίων τα διάφορα συστατικά της κάνναβης δρουν στον ανθρώπινο οργανισμό,
ώστε να γίνει δυνατή κάποια στιγμή η παραγωγή των συγκεκριμένων ουσιών με τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα και τις ελάχιστες δυνατές παρενέργειες – ψυχοτρόπες δράσεις.
Όπως έχει συμβεί με πολλά από τα φάρμακα που κυκλοφορούν σήμερα και προέρχονται από κάποιο φυτό όπως η παπαρούνα.
Η προβολή της φυτικής κάνναβης ως φαρμάκου, την ώρα μάλιστα που δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για τις υπόλοιπες 600 χημικές ουσίες και τα 102 κανναβινοειδή που περιέχονται σε αυτήν, είναι συν τοις άλλοις αντιεπιστημονική.
Σε ό,τι αφορά λοιπόν το ζήτημα της νομιμοποίησης της ιατρικής χρήσης της κάνναβης, είναι σημαντικό:
Να διαχωριστεί ξεκάθαρα η χρήση των προϊόντων αυτής σε συγκεκριμένες μορφές – σκευάσματα για ιατρικούς σκοπούς, με συγκεκριμένες ενδείξεις και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα,
από το κάπνισμα κάνναβης το οποίο πλασάρεται ως πανάκεια.
Τα διάφορα φαρμακευτικά προϊόντα που προέρχονται από την κάνναβη ενδεχομένως μπορούν να βοηθήσουν λιγότερο ή περισσότερο, τόσο στην αντιμετώπιση κάποιων ασθενειών – συμπτωμάτων για τα οποία δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή άλλα φάρμακα, όσο και στην πραγματοποίηση περισσότερων πειραματικών μελετών για τη διαλεύκανση των μηχανισμών δράσης της.
Ωστόσο, είναι απαραίτητο να ελέγχεται αυστηρά από το κράτος τόσο η έρευνα και η παραγωγή τους όσο και η επεξεργασία – αποθήκευση – διανομή τους.
Η χορήγηση θα πρέπει να γίνεται σε πολύ ελεγχόμενα πλαίσια, μόνο από γιατρούς, επί συγκεκριμένων ενδείξεων και με αυστηρή συνταγογράφηση, όπως γίνεται και με άλλα ναρκωτικά που χρησιμοποιούνται στην ιατρική.[2]
Πριν δοθεί έγκριση σε κάποιο σκεύασμα με βάση την κάνναβη, θα πρέπει να έχει περάσει όλους τους θεσμοθετημένους για τα φάρμακα ελέγχους και να εφαρμοστεί η φαρμακοεπαγρύπνηση, ιατρική γνωμάτευση και παρακολούθηση.
Είναι επικίνδυνη η λογική της λεγόμενης «αυτοθεραπείας», όπου ο ασθενής καλλιεργεί και χρησιμοποιεί την κάνναβη για «θεραπευτικούς – αναλγητικούς» λόγους, καθώς με αυτόν τον τρόπο καταργείται η δυνατότητα της ιατρικής παρακολούθησης, του καθορισμού της αναγκαίας θεραπευτικής αγωγής, της τροποποίησής της όταν χρειάζεται.
Τέλος, δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη η προσπάθεια που γίνεται να συνδεθεί η ιατρική χρήση της κάνναβης με το γενικότερο ζήτημα της αποποινικοποίησής της, το οποίο συνδέεται πολύ συχνά και με την αντιμετώπιση άλλων κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων όπως η ανεργία.
Με την όλη συζήτηση γύρω από τα «ιατρικά» οφέλη της κάνναβης επιχειρείται – εκούσια ή ακούσια – να εμφανιστεί η κάνναβη ως κάτι «παρεξηγημένο», με αποτέλεσμα ιδιαίτερα στους εφήβους αυτές οι αντιλήψεις να βρίσκουν εύκολα πάτημα και η χρήση κάνναβης να αυξάνεται δραματικά.
Επιπλέον πρέπει να έχουμε στο νου μας το γεγονός ότι τα αποτελέσματα πολλών μελετών, είτε υπέρ είτε κατά της χρήσης της κάνναβης ή των κανναβινοειδών, μπορεί να επηρεάζονται ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησής τους,
δεδομένου ότι ο συγκεκριμένος τομέας αποτελεί ένα νέο, αρκετά «παρθένο» ακόμα πεδίο επιχειρηματικής δράσης και κερδοφορίας.
Ένα όμως είναι σίγουρο:
Η ιατρική χρήση της κάνναβης θα αξιοποιηθεί από τους επιχειρηματικούς ομίλους για την εξασφάλιση τεράστιων κερδών στις πλάτες των ασθενών, οι οποίοι αναζητούν εναγωνίως μια λύση…
Σημειώσεις:
[1]. Με εξαίρεση ένα υγρό σκέυασμα με βάση την κάνναβη για την αντιμετώπιση μερικών μορφών επιληψίας που πήρε έγκριση και κυκλοφορεί στις ΗΠΑ από τον περασμένο Νοέμβρη, με ετήσιο κόστος για τους ασθενείς τα… 32.500 δολάρια!
[2]. Ιατρικές συνταγές με διπλή κόκκινη γραμμή.
Με πληροφορίες από FDA και Ριζοσπάστη
