Solar Orbiter: Εντόπισε άγνωστα φαινόμενα στον Ήλιο (εικ)

Η διαστημοσυσκευή «Solar Orbiter» («Ηλιακός Δορυφόρος») του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) σε συνεργασία με την αμερικανική NASA, που εκτοξεύτηκε στις 10 Φλεβάρη από το ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα με πύραυλο «Άτλας V» και τοποθετήθηκε σε πορεία τροχιάς γύρω από τον Ήλιο, θα ξεκινήσει το κύριο μέρος της επιστημονικής της αποστολής τον ερχόμενο Νοέμβρη.

Ήδη όμως, ενώ βρισκόταν ακόμα στη φάση ελέγχου και ρύθμισης των οργάνων και μόλις στο μέσο της απόστασης Γης – Ήλιου, μετέδωσε στη Γη τις πρώτες φωτογραφίες του άστρου του πλανητικού μας συστήματος, που αποκαλύπτουν ένα άγνωστο ως τώρα φαινόμενο.

Το φαινόμενο ονομάστηκε «κατασκηνωτικές φωτιές», (Campfires) καθώς πρόκειται για ηλιακές εκλάμψεις μικροσκοπικές συγκριτικά με τις μεγάλες εκλάμψεις που γνωρίζαμε, και διάσπαρτες στην επιφάνεια του Ήλιου.

Οι φωτογραφίες και τα άλλα δεδομένα που μετέδωσε το σκάφος, καθώς και το γεγονός ότι όλα τα επιστημονικά του όργανα φαίνεται να λειτουργούν κανονικά, χαροποίησαν έντονα τους επιστήμονες που εμπλέκονται στην αποστολή, που περιμένουν ότι το «Solar Orbiter» θα δώσει μια πληρέστερη από κάθε άλλη φορά εικόνα του Ήλιου και του περιβάλλοντός του.

Η διαστημοσυσκευή μεταφέρει 6 τηλεσκόπια (όργανα ανίχνευσης από μακριά) και 4 όργανα που ελέγχουν το περιβάλλον γύρω από το σκάφος.

Συγκρίνοντας τα δεδομένα από τις δύο ομάδες οργάνων, οι επιστήμονες περιμένουν ότι θα μάθουν περισσότερα για το πώς δημιουργείται ο ηλιακός άνεμος, το ρεύμα σωματιδίων που επηρεάζει ολόκληρο το ηλιακό σύστημα.

Αυτό που κάνει ιδιαίτερη την αποστολή «Solar Orbiter» είναι ότι κανένα άλλο σκάφος δεν θα έχει πάρει ποτέ πιο κοντινές φωτογραφίες της επιφάνειας του Ήλιου, σε σχέση με αυτές που θα τραβήξει αργότερα, καθώς με τη βοήθεια της βαρυτικής έλξης της Αφροδίτης θα προσαρμόζει την τροχιά του έτσι που να πλησιάζει περισσότερο στο άστρο.

Οι φωτογραφίες που αποκάλυψαν τις «κατασκηνωτικές φωτιές» λήφθηκαν στο πρώτο πέρασμά του από το περιήλιο (την εστία της ελλειψοειδούς τροχιάς του, που βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο), όταν βρισκόταν σε απόσταση 77 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον Ήλιο.

Οι «κατασκηνωτικές φωτιές» είναι εκατομμύρια έως δισεκατομμύρια φορές μικρότερες από τις ηλιακές εκλάμψεις που παρατηρούμε με τηλεσκόπια από τη Γη και όπως αποδεικνύεται υπάρχει πληθώρα απ’ αυτές, ακόμα και τώρα που ο Ήλιος βρίσκεται στην πιο ήρεμη φάση του 11ετούς κύκλου δραστηριότητάς του.

Οι ηλιακές εκλάμψεις απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες σωματιδίων υψηλής ενέργειας, που ταξιδεύουν ως μέρος του ηλιακού ανέμου.

Όταν αυτά τα σωματίδια φτάσουν στη γήινη μαγνητόσφαιρα μπορούν να προκαλέσουν μαγνητικές καταιγίδες, που είναι δυνατόν να διακόψουν τις τηλεπικοινωνίες, ακόμα και τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικού ρεύματος στην επιφάνεια του πλανήτη.

Μία ακόμη «πρώτη» του «Solar Orbiter» ήταν ότι εντόπισε μια ενεργή περιοχή στην επιφάνεια του Ήλιου που δεν ήταν παρατηρήσιμη από τη Γη, καθώς πέρασε πίσω απ’ αυτόν.

Αυτές καθαυτές οι «κατασκηνωτικές φωτιές» είναι ασήμαντες, αλλά ήδη κάποιοι επιστήμονες σκέφτονται ότι αθροιστικά μπορεί να αποτελούν την κύρια πηγή θέρμανσης του ηλιακού στέμματος, του εξώτερου τμήματος της ατμόσφαιρας του Ήλιου, που εκτείνεται εκατομμύρια χιλιόμετρα μέσα στο Διάστημα και έχει θερμοκρασία 1 εκατομμυρίου βαθμών Κελσίου, όταν η θερμοκρασία της επιφάνειας του Ήλιου είναι μόλις 5.500 βαθμοί Κελσίου.

«Προφανώς είναι ακόμη πολύ νωρίς να πούμε, αλλά ελπίζουμε ότι συνδέοντας αυτές τις παρατηρήσεις με μετρήσεις από τα άλλα όργανα που «νιώθουν» τον ηλιακό άνεμο καθώς περνάει γύρω από το σκάφος, τελικά θα μπορέσουμε να απαντήσουμε σε αυτά τα μυστήρια»,

δηλώνει ο Γιάννης Ζουγανέλης, αναπληρωτής του επικεφαλής στην αποστολή, από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).

Σύμφωνα με το πρόγραμμα της αποστολής, σε δύο χρόνια από τώρα το «Solar Orbiter» θα περάσει σε απόσταση μόλις 42 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από την επιφάνεια του Ήλιου, απόσταση που είναι μόλις το 1/4 της απόστασης της Γης από το άστρο, και έτσι αναμένεται να δώσει ακόμα πιο υψηλής ανάλυσης φωτογραφίες.

Στην κοινή αποστολή NASA – ESA, από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος συμμετέχουν 19 μέλη του:

Η Αυστρία, το Βέλγιο, η Τσεχία, η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Σουηδία, η Ελβετία και η Βρετανία.

Επιμέλεια: Σταύρος Ξενικουδάκης

Μαγνητικός «αναβρασμός» ακόμα και στις περιόδους μαγνητικής ηρεμίας

Ο Πολωμετρικός και Ηλιοσεισμικός Απεικονιστής (PHI) του «Solar Orbiter» μετράει το μαγνητικό πεδίο κοντά στην επιφάνεια του Ήλιου και επιτρέπει τη διερεύνηση του εσωτερικού του μέσω της τεχνικής τής ηλιοσεισμολογίας.

Αυτές οι φωτογραφίες αποτελούν επίδειξη του εύρους των πληροφοριών που μπορεί να δώσει.

Η πάνω αριστερά φωτογραφία (που ακολουθεί) λήφθηκε με το Τηλεσκόπιο Πλήρους Δίσκου του PHI και δείχνει τον Ήλιο όπως φαίνεται με γυμνό μάτι (εννοείται πάντα μέσω προστατευτικού γυαλιού).

Προς το παρόν ο Ήλιος είναι μαγνητικά ήρεμος, πράγμα που σημαίνει ότι δεν εμφανίζει κηλίδες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μαγνητικά πεδία που διατρέχουν την επιφάνεια και την ατμόσφαιρά του.

Η κάτω αριστερά φωτογραφία λήφθηκε με το Τηλεσκόπιο Υψηλής Ανάλυσης του PHI και είναι ένα μαγνητόγραμμα που καλύπτει περιοχή διαστάσεων 200×200 χιλιάδων χιλιομέτρων της επιφάνειας του άστρου.

Οι μικρές δομές που φαίνονται είναι μαγνητικές περιοχές τόσο βόρειας όσο και νότιας πολικότητας, μερικές από τις οποίες έχουν μέγεθος μερικών χιλιάδων χιλιομέτρων.

Η κάτω δεξιά εικόνα είναι μια προβολή των μαγνητικών δυναμικών γραμμών που ξεπηδούν από τις μαγνητικές δομές προς τα ανώτερα στρώματα της ηλιακής ατμόσφαιρας.

Η πάνω δεξιά φωτογραφία δείχνει πώς φαίνεται αυτό το κομμάτι της επιφάνειας του Ηλίου.

Το κοκκώδες μοτίβο προκαλείται από τις ροές προς τα πάνω και προς τα κάτω, θερμού ηλεκτρικά φορτισμένου αερίου, γνωστού ως πλάσμα (τέταρτη κατάσταση της ύλης), το οποίο σχηματίζεται κάτω από την επιφάνεια του Ήλιου.

Με πληροφορίες από esa.int

Πηγή: Ριζοσπάστης