Πανεπιστήμια: Δημόσια ναι – Δωρεάν όχι!
Στις χώρες όπου υπάρχει ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση,
δεν υπάρχει δωρεάν δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση!
Μία από τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες ευαγγελίζεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης για όταν -και αν- έρθει το κόμμα του στην εξουσία, είναι και η τροποποίηση του συντάγματος ώστε να επιτραπεί και στην χώρα μας η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Όντας ο ίδιος πτυχιούχος τέτοιων πανεπιστημίων, δεν δίστασε να διατρανώσει την στήριξή του στην ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση
ακόμη και σε εκδήλωση πρωτοετών φοιτητών, δηλαδή σε παιδιά τα οποία μόλις είχαν εισαχθεί σε δημόσιο πανεπιστήμιο.
Δυστυχώς, αυτές οι απόψεις του κ. Μητσοτάκη βρίσκουν πολλά ευήκοα ώτα ανάμεσα στους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους,
οι οποίοι θέλουν να είναι καλοπροαίρετοι, πλην όμως, λόγω ελλιπών γνώσεων και αδύναμου υπόβαθρου, καταλήγουν να καταπίνουν αμάσητη οποιαδήποτε ανοησία.
Για παράδειγμα, θεωρούν απολύτως λογική την άποψη ότι:
«Καλό είναι να υπάρχουν και καλά ιδιωτικά πανεπιστήμια για εκείνους που έχουν την απαραίτητη οικονομική δυνατότητα να φοιτήσουν σ’ αυτά αλλά πρέπει να βελτιωθούν και τα δημόσια πανεπιστήμια για να προσφέρουν πλήρεις γνώσεις στους οικονομικά ασθενέστερους».
Προσέξτε πόσο εύκολα ένα ευχολόγιο μετατρέπεται σε θέση υπέρ της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ακόμη και από πολίτες που δυσκολεύονται να σπουδάσουν τα παιδιά τους σε δημόσιο πανεπιστήμιο.
Εν πάση περιπτώσει, επιτρέψτε μου να μπω στο θέμα μου με μια διαπίστωση:
Στις χώρες όπου υπάρχει ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση, δεν υπάρχει δωρεάν δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση!
Προκαλέστε τον επόμενο που θα σας μιλήσει για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια σε ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία κλπ και ζητήστε του να σας πει αν η φοίτηση στα δημόσια πανεπιστήμια είναι δωρεάν.
Αν δεν προσπαθήσει να σας παραπληροφορήσει, θα τον δείτε να ξεροκαταπίνει και να μηχανεύεται δικαιολογίες.
Για να πάψω να μιλάω με αοριστίες και αφορισμούς, πάμε να δούμε αναλυτικά τον παραπάνω πίνακα, ο οποίος αποτελεί προσαρμογή για το ιστολόγιο ενός μεγαλύτερου πίνακα δημοσιευμένου στο «Trends in Higher Education».
Τα στοιχεία αφορούν τις ΗΠΑ και τα ποσά είναι σε δολάρια.
Για να καταλάβουμε τι ακριβώς λέει ο πίνακας, ας παραθέσουμε μερικές επεξηγήσεις:
(α) Το Bachelor είναι αυτό που εδώ στην Ελλάδα λέμε πρώτο πτυχίο ή απλώς πτυχίο.
Για την απόκτησή του στις ΗΠΑ απαιτούνται συνήθως 4 χρόνια, αν και σε κάποια πανεπιστήμια λειτουργούν θερινά τμήματα, τα οποία επιτρέπουν την απόκτηση του πτυχίου σε 3 χρόνια.
(β) Το Master είναι ο πρώτος μεταπτυχιακός τίτλος που μπορεί να αποκτήσει κάποιος.
Στην Βρεττανία συνήθως αρκεί ένας χρόνος σπουδών αλλά στις ΗΠΑ η διάρκεια ποικίλει από 2 μέχρι 4 χρόνια, ανάλογα με το αντικείμενο.
(γ) Το Doctoral είναι ο υψηλότερος τίτλος σπουδών, αυτό που εμείς αποκαλούμε διδακτορικό.
Στην Βρεττανία απαιτούνται συνήθως 3 χρόνια για να γίνει κάποιος δόκτωρ αλλά στις ΗΠΑ σπάνια χρειάζονται λιγότερα από 4 ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η απόκτηση διδακτορικού απαιτεί 8 ή και 10 χρόνια, πάντοτε ανάλογα με το αντικείμενο.
Συνήθως, όμως, στα πολυετή προγράμματα ο σπουδαστής εργάζεται μέσα στο πανεπιστήμιο (κυρίως διδάσκοντας στα καλοκαιρινά τμήματα ή σε τμήματα πρωτοετών), οπότε αποκομίζει κάποιο οικονομικό όφελος.
Πάμε τώρα στον πίνακα, στο δεξιό τμήμα που αναφέρεται στα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Χωρίς να ξεχνάμε ότι τα ποσά αποτελούν μέσους όρους, διαπιστώνουμε ότι για να πάρει κανείς πρώτο πτυχίο στα 4 χρόνια χρειάζεται να ξοδέψει 186.720 δολάρια.
Αν θελήσει να κάνει και μάστερ, θα πρέπει να υπολογίζει άλλα 84.760 δολάρια για δυο χρόνια.
Κι αν αποφασίσει να αποκτήσει κι έναν τετραετή διδακτορικό τίτλο, πρέπει να πληρώσει άλλα 233.800 δολάρια.
Όταν θα ολοκληρώσει τον κύκλο σπουδών του, θα έχει χάσει μια δεκαετία από την ζωή του και πάνω από μισό εκατομμύριο δολάρια από το πορτοφόλι του.
Ίσως μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το αριστερό τμήμα του πίνακα, το οποίο αναφέρεται στα δημόσια πανεπιστήμια.
Σίγουρα ο αδαής αναγνώστης δεν καταλαβαίνει:
Τι σόι δημόσιο πανεπιστήμιο είναι αυτό όπου για να σπουδάσει κάποιος φτωχός φοιτητής πρέπει να βρει κάπου 76.320 δολάρια.
Κι αν τα όνειρά του φτάνουν μέχρι διδακτορικό, πρέπει να κόψει τον σβέρκο του και να βρει πάνω από 200 χιλιάρικα για να τα υλοποιήσει.
Μη παραξενεύεστε.
Το λάθος σας είναι ότι στο μυαλό σας η έννοια «δημόσιο πανεπιστήμιο» είναι συνυφασμένη με την έννοια «δωρεάν παιδεία».
Ρίξτε άλλη μια ματιά πάνω δεξιά στον πίνακα. Προσέξατε ότι γράφει:
«Ιδιωτικά πανεπιστήμια μη κερδοσκοπικά»;
Αυτό σημαίνει ότι το μισό εκατομμύριο που λέγαμε πρωτύτερα -υποτίθεται πως- δεν αφήνει κέρδος στους ιδιοκτήτες των πανεπιστημίων αλλά απλώς καλύπτει το κόστος σπουδών.
Έτσι και τα 200 χιλιάρικα των δημόσιων πανεπιστημίων καλύπτουν το κόστος.
Όπως παρατηρεί η Λώρα Μπρίτζστοκ:*
«Με τα περισσότερα πρώτα πτυχία [undergraduate degrees] στα δημόσια πανεπιστήμια να κοστίζουν 25.620 δολάρια (σύμφωνα με την οργάνωση στήριξης σπουδαστών College Board), για πολλούς υποψήφιους φοιτητές η επιλογή πανεπιστημίου των ΗΠΑ μπορεί να φαίνεται τόσο ρεαλιστική όσο το να επιλέξει τον Λευκό Οίκο κάποιος που ψάχνει ένα σπίτι για να μείνει».
Επαναλαμβάνω ότι στον παραπάνω πίνακα αναφέρονται μέσοι όροι.
Στα «καλά» δημόσια πανεπιστήμια τα δίδακτρα κυμαίνονται στο ίδιο επίπεδο με τα ιδιωτικά.
Για παράδειγμα, κάποιος που φέτος κάνει σπουδές πρώτου πτυχίου στο θεωρούμενο ως πολύ καλό δημόσιο πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν, χρειάζεται για:
- Δίδακτρα 47.476 δολάρια,
- δωμάτιο και φαγητό 11.198 και
- βιβλία 1.048 δολάρια,
- ενώ υπολογίζεται ότι χρειάζεται και 2.454 δολάρια για προσωπικά έξοδα.
Έτσι το συνολικό κόστος ενός πρωτοετή φτάνει τα 62.176 δολάρια.
Για όποιον κάνει μάστερ, το κόστος ανεβαίνει στα 68.144 δολάρια. Και όλα αυτά σε δημόσιο πανεπιστήμιο.
Εδώ αξίζει να σημειώσουμε δυο λεπτομέρειες:
Η πρώτη είναι ότι τα δημόσια πανεπιστήμια των ΗΠΑ έχουν δυο τιμοκαταλόγους:
Έναν για τους ντόπιους φοιτητές κι έναν για όσους πάνε για σπουδές εκεί από άλλες χώρες, με τις τιμές του δεύτερου να είναι έως και δυόμισυ φορές υψηλότερες.
Ακόμα κι έτσι, όμως, για έναν ντόπιο φοιτητή που προέρχεται από φτωχή οικογένεια, το όνειρο των σπουδών φαντάζει εφιάλτης, αφού τα δίδακτρά του αγγίζουν τα 10 χιλιάρικα ετησίως (πάντα κατά μέσο όρο), με τα δίδακτρα των αλλοδαπών φοιτητών να υπερβαίνουν τις 25.000 δολάρια.
Η δεύτερη λεπτομέρεια έγκειται στο ότι τα δημόσια πανεπιστήμια έχουν και τμήματα διετούς φοιτήσεως, όπου τα δίδακτρα είναι πολύ χαμηλότερα, με τον μέσο όρο τους να διαμορφώνεται στα 3.570 δολάρια.
Υποτίθεται ότι αυτό καθιστά ευκολότερες τις σπουδές για τους φτωχούς αλλά κι εδώ υπάρχουν δυο αγκάθια:
• Πρώτον, στα 3μιση χιλιάρικα των διδάκτρων πρέπει να προστεθούν άλλα 8μιση χιλιάρικα για στέγη και τροφή (φοιτητική εστία, που λέμε στην Ελλάδα), οπότε το κόστος φτάνει τα 12 χιλιάρικα ετησίως, ήτοι 1.000 δολλάρια τον μήνα.
• Και, δεύτερον, τα πιστοποιητικά των διετών σπουδών δεν αναγνωρίζονται ως κανονικό πτυχίο αλλά ως μισό πτυχίο.
Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση που ο απόφοιτος διετούς τμήματος αποφασίσει να κάνει κανονικό bachelor, θα ξεκινήσει τις σπουδές του από το τρίτο έτος.
Με δεδομένο ότι παρόμοιες καταστάσεις επικρατούν και σε Βρεττανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Αυστραλία, Καναδά κλπ, πού καταλήγουμε μετά από όλα αυτά που αναφέραμε;
Μα σ’ αυτό που είπα στην αρχή: η ύπαρξη ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν συνεπάγεται επ’ ουδενί ότι η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση θα παραμείνει δωρεάν.
Πολύ φοβάμαι δε πως όταν ο κ. Μητσοτάκης κάνει λόγο για υγιή ανταγωνισμό μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων πανεπιστημίων, δεν εννοεί ότι ο ανταγωνισμός αυτός θα έχει ως αντικείμενο το επίπεδο σπουδών και μόνο.
Πολύ περισσότερο, που δεν άκουσα ποτέ τον κ. Μητσοτάκη να δεσμεύεται ότι η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση θα παραμείνει δωρεάν, τουλάχιστον όσον αφορά το πρώτο πτυχίο (οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν ήδη πάψει να είναι δωρεάν σχεδόν στο σύνολό τους).
Πριν κλείσω για σήμερα, θέλω να σας πω ότι για τις ανάγκες αυτού του σημειώματος και για την καλύτερη διερεύνηση των προβλημάτων που σχετίζονται με το κόστος σπουδών,
προσπάθησα μέσα στο σαββατοκύριακο να υπολογίσω τι θα μου κόστιζε αν διάλεγα το Χάρβαρντ ή το Γέιλ (ε, ναι, ζήλεψα τον κ. Μητσοτάκη!) για να κάνω το διδακτορικό μου.
Αύριο, αν είμαστε καλά και έχω χρόνο και διάθεση, θα σας πω περισσότερα γι’ αυτή την εμπειρία. Όπως και νά ‘χει, όμως, θα συνεχίσουμε.
———————————
[*]. Laura Bridgestock, «How Much Does it Cost to Study in the US?», Top Universities, 23/1/2018
Πηγή: Cogito Ergo Sum
