Ουκρανός δημοσιογράφος για «Τσέρνομπιλ» – Ύβρις στην κοινή λογική! (vid)
Ο Ουκρανός δημοσιογράφος Andriy Manchuk, δημοσίευσε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στην ιστοσελίδα Liva σχετικά με τη γνωστή πολυδιαφημισμένη σειρά «Chernobyl».
Έχουμε σταθεί σε αρκετές πλευρές για τις ιστορικές ανακρίβειες που περιέχει και την ιδεολογική στόχευσή της -μέσα από ένα κυριολεκτικά «ξαναγράψιμο» της ιστορίας (βλ. «Σχετικά με την τηλεοπτική σειρά «Τσέρνομπιλ» – Μύθοι και πραγματικότητα»).
Ο Μάντσουκ, μιλάει από πρώτο χέρι:
Ο ίδιος έζησε παιδί τα γεγονότα, την ίδια στιγμή ο πατέρας του ήταν εθελοντής αντιμετώπισης της κατάστασης και ταυτόχρονα φιλοξενεί μάλλον τεκμηριωμένες απόψεις, όπως της υποδιευθύντριας του Εθνικού Μουσείου Τσέρνομπιλ, που συνεργάστηκε με τους συντελεστές της σειράς.
Από το ίδιο το κείμενο[1] φαίνεται καθαρά πως δεν είναι κομμουνιστής ούτε και «φαν» της Σοβιετικής Ένωσης.
Θα αρκούσε για την πολιτική του ταυτότητα[2] και μόνο αυτό που γράφει -προς το τέλος για τον «Bernie» Sanders:
«Αυτή η γενιά του 2000 δε βλέπει προοπτική στις βαλτωμένες δομές του καπιταλισμού και ενεργά στηρίζει σοσιαλιστικές ιδέες, ψηφίζοντας τον ηλικιωμένο γερουσιαστή και τους νέους πολιτικούς της αριστερής πτέρυγας των δημοκρατικών (sic!) πολλοί από αυτούς δεν ικανοποιούνται ούτε από αυτό και συνεχίζουν να ριζοσπαστικοποιούνται».
Το αμερικανικό κανάλι ΗΒΟ[3] πρόσφατα πρόβαλε το «Τσέρνομπιλ», μια σειρά που έχει αναφερθεί ως «η πιο επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά της ιστορίας», σύμφωνα με τους χρήστες της δημοφιλούς ιστοσελίδας κριτικών IMDB.
Παγκοσμίου φήμης celebrities, όπως ο άρχοντας των θρίλερ, Στίβεν Κινγκ, μιλούν με ενθουσιασμό για το πρόγραμμα, όπως και πολιτικές κοινότητες και main stream και μιντιακές πλατφόρμες σε όλο τον κόσμο.
Το μεγαλύτερο κανάλι της Ουκρανίας, 1+1, ήδη έχει ανακοινώσει πως θα προβάλει το «Τσέρνομπιλ» κι εδώ, φτάνοντας έτσι σε εκατομμύρια τηλεθεατές που συνήθως δεν ενδιαφέρονται για τέτοια προγράμματα.
Αυτό το σόου όμως έγινε αμέσως επίκεντρο έντονων αντιπαραθέσεων, σε μεγάλο βαθμό γιατί οι δημιουργοί του προσφέρουν στους θεατές τη δική τους, έντονα μυθοποιημένη εκδοχή της πυρηνικής καταστροφής του Τσέρνομπιλ.
Σταδιακά επιβάλλουν τη γνώμη τους για το όχι και τόσο μακρινό σοβιετικό παρελθόν στους θεατές, που εύκολα μπορεί να αντικαταστήσει την πραγματικότητα της όψιμης σοβιετικής εποχής στη δημόσια αντίληψη.
Δεν αφορά θέματα πυρηνικής φυσικής, αλλά τις κοινωνικοπολιτικές διαστάσεις της καταστροφής του Τσέρνομπιλ, μέσω των οποίων προσπαθούν να σκιαγραφήσουν την πραγματικότητα του αναπτυγμένου σοσιαλισμού στα τέλη της δεκαετίας του ’80.
Κι αυτή η καλλιτεχνική πραγματικότητα που δημιούργησε μια ομάδα Αμερικανών και Βρετανών σκηνοθετών, μπορεί να ριζώσει στην κοινωνία μας ως αδιαμφισβήτητη ιστορική αλήθεια.
Δεν μπόρεσα να αποφύγω να δω το «Τσέρνομπιλ», ξεκινώντας από το γεγονός πως το θέμα είναι βαθιά προσωπικό για μένα και την οικογένειά μου.
Τον Απρίλη του 1986 ζούσαμε απέναντι από την έδρα της τοπικής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του Κιέβου, απ’ όπου πυροσβέστες, υπό της διοίκηση του λοχαγού Λεονίντ Τελιάτνικοφ, πήγαν στο φλεγόμενο πυρηνικό αντιδραστήρα.
Σήμερα, αυτό το κτήριο φιλοξενεί το Εθνικό Μουσείο Τσέρνομπιλ, αλλά πριν 33 χρόνια ακούγαμε αυτή τη λέξη για πρώτη φορά, καθώς φήμες για μια κατάσταση πυρηνικής έκτακτης ανάγκης διαδίδονταν αστραπιαία στο Ποντόλ, μια γειτονιά του Κιέβου.
Οι άνθρωποι ασφάλιζαν τα παράθυρά τους, έπλεναν τα χέρια τους με μαγειρική σόδα, σήκωναν τα φαρμακεία και κουτσομπόλευαν μεταξύ τους για την απειλή της αόρατης ακτινοβολίας.
Μια βδομάδα μετά, στις 3 Μάη, επηρεαστήκαμε άμεσα από όσα έγιναν στο Τσέρνομπιλ.
Εκείνη τη μέρα, ο πατέρας μου, επιστάτης μιας ομάδας μεταλλωρύχων, δήλωσε εθελοντής στη διαχείριση των συνεπειών του ατυχήματος, μαζί με μια ομάδα εργατών του μετρό.
Θα έσκαβαν ένα τούνελ με στόχο να ψυχρανθεί ο αντιδραστήρας που είχε εκραγεί και θα δούλευαν στο Τσέρνομπιλ ως τις 17 Μάη.
Ναι, ήταν ένας από τους μεταλλωρύχους που, σύμφωνα με τη σειρά, δήθεν εξαναγκάστηκαν να πάνε στον πυρηνικό αντιδραστήρα, όπου, εντελώς γυμνοί, θα κατέβαιναν στο φλεγόμενο τέταρτο αντιδραστήρα.
Περιττό να πούμε πως οι αναμνήσεις του είναι πολύ διαφορετικές από τις φαντασιώσεις των σεναριογράφων του ΗΒΟ.
Ουκρανός δημοσιογράφος για «Τσέρνομπιλ» – Ύβρις στην κοινή λογική!
(Το παραπάνω βίντεο Чернобыль (Мини-сериал) — Русский трейлер (2019) – Τσερνομπίλ (μίνι σειρά) – ρωσικό τρέιλερ (2019) έχει ήδη 2.369.839 προβολές, 40 χιλ. likes και μόνο 877 non_like)
Μετά από αυτό, έγινε μια βεβιασμένη εκκένωση του Κίεβου, που έμεινε στο μυαλό μου για πάντα, μαζί με το τραύμα της «ραδιοφοβίας».
Θα περνούσαμε τα υπόλοιπα παιδικά μας χρόνια υπό αυτή την επιρροή.
Ήταν ένα θέμα που θα υπήρχε παντού, από τηλεοπτικές εκπομπές μέχρι τα λαϊκά ανέκδοτα.
Το «ολοκληρωτικό κράτος» δε μας άφησε στη μοίρα μας, η οικογένειά μας έλαβε δωρεάν κουπόνια για τα λουτρά του Κόμπλεβο.[4]
Παρόλα αυτά, έμενε λίγος καιρός μέχρι την παραμονή μας εκεί, και οι κάτοικοι του Κιέβου ήταν σε κατάσταση πανικού, προσπαθώντας να βγάλουν αμέσως τα παιδιά τους από την πόλη.
Η γιαγιά μου πήγε στο σιδηροδρομικό σταθμό σε μια απόπειρα να αγοράσει εισιτήρια.
Εκεί συνάντησε μια γυναίκα από την περιοχή Νικολάγιεφ, που μας πρόσφερε το σπίτι της δωρεάν, για όλους μας, ανάμεσά τους η νεογέννητη αδερφή μου.
Θλίβομαι βαθιά που τέτοιες ενέργειες αλληλεγγύης, εντελώς αδύνατες στη σημερινή πραγματικότητα, δε βρήκαν θέση στη σειρά.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, επισκεπτόμουν συχνά το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ, για να γράψω μια σειρά άρθρων για το παράνομο εμπόριο σκραπ και ξύλου, τα προβλήματα του πυρηνικού αποθέτη και τους εποίκους που γυρνούσαν παράνομα στην περιοχή.
Αυτά τα άρθρα δημοσιεύτηκαν σε ουκρανικά, ρωσικά και ευρωπαϊκά μίντια κι έγιναν ακόμα και αντίστροφες μεταφράσεις από το InoSMI.[5]
Πολύ πριν γίνει της μόδας το Τσέρνομπιλ, ως αποτέλεσμα ταινιών και ηλεκτρονικών παιχνιδιών, μιλούσαμε για τα πολυάριθμα κοινωνικά προβλήματα στη ζώνη αποκλεισμού.
Και παρότι ποτέ δε με θεώρησα ειδικό για το Τσέρνομπιλ (ζήλευα πολύ όταν διάβαζα τα έγκυρα σχόλια ειδικών), με το πέρασμα των χρόνων μου δημιουργήθηκε μια πολύ αντικειμενική εικόνα για όσα συνέβησαν εκεί μετά το 1986.
Έχει ειπωθεί ότι η σειρά υποστηρίζει πως αναπαρέστησε την εποχή με όση ακρίβεια γινόταν, με στόχο να εισαγάγει το θεατή στην ατμόσφαιρα της όψιμης ΕΣΣΔ.
Οι στυλίστες αγόρασαν τεράστιες ποσότητες παλιών ρούχων και αντικειμένων τυπικών της σοβιετικής καθημερινότητας, μελετώντας τη μόδα μέσα από παλιά άλμπουμ.
Ακόμα κι έτσι, αυτή η ακρίβεια μικρών συγκεκριμένων λεπτομερειών, που τόσο εντυπωσιάζει πολλούς Ουκρανούς και Ρώσους, δεν κάνει το σόου ρεαλιστικό.
Η καθημερινότητα του σοβιετικού λαού παρουσιάζεται από τους συντελεστές με ανοιχτά υποτιμητικούς τόνους, με τρόπο που όλοι οι κάτοικοι του Πριπιάτ παρουσιάζονται ως «Го́пники»,[6] που πίνουν όποτε είναι δυνατόν, και το σπίτι στο οποίο ζούσε ο διάσημος επιστήμονας, Βαλέρι Λεγκάσοφ, στη Μόσχα, ήταν πιο φτωχό και παραμελημένο από το μέσο οικογενειακό διαμέρισμα.
Πολύ σημαντικότερο είναι να προσέξουμε τις ιδεολογικές πλευρές (όψεις) της σειράς.
Παρουσιάζουν την ύστερη ΕΣΣΔ ως ολοκληρωτική, παραμορφωμένη και αποκρουστική δικτατορία.
Σε κάποιες πτυχές εμφανίζεται ως πιο σκληρή από τη σταλινική εποχή του 1930, όπου οι κακοί είναι σκληροί και οι γραφειοκράτες ανίκανοι, ενδιαφερόμενοι ελάχιστα για τη ζωή των πολιτών.
Οργανώνουν μυστικές συναντήσεις σε ένα καταφύγιο, κάτω από ένα τεράστιο πορτραίτο του Λένιν, όταν ένας παλιός βετεράνος της OGPU-NKVD-KGB διατάσσει πως κανείς δεν επιτρέπεται να φύγει από το Πριπιάτ, ζωντανός ή νεκρός, κι όλοι χειροκροτούν ενθουσιωδώς την πρόταση αυτή.
Μετά από αυτό, ένας από τους αξιωματούχους στέλνει ένα μηχανικό στο εργοστάσιο με ένοπλο φύλακα, αναγκάζοντάς τον να κοιτάξει μέσα στο στόμιο του κατεστραμμένου αντιδραστήρα.
Αυτή είναι μόνο μία μόνο από τις εξωφρενικές σκηνές – το αλατοπίπερο της πλοκής των πέντε επεισοδίων της σειράς.
Ο Ουκρανός δημοσιογράφος Γιούρι Τκάτσεφ, σχολίασε ειρωνικά:
«Υπάρχουν υπουργοί που γυρνάνε γύρω από το εργοστάσιο συνοδευόμενοι μόνο από ένοπλους φρουρούς, που παρουσιάζονται να πίνουν λίτρα και λίτρα βότκας, εν ώρα εργασίας (αφού όλοι ξέρουν ότι οι Ρώσοι το μόνο που κάνουν είναι να πίνουν βότκα) και φυσικά, υπάρχει η σκοτεινή και πανταχού παρούσα KGB, ενάντια στην οποία πρέπει να παλέψουν οι ήρωες, περισσότερο ακόμα και απ’ ό,τι κατά της ραδιενέργειας.
Την ίδια ώρα, οι σεναριογράφοι είναι ακριβείς ακόμα και σε λεπτομέρειες που δεν έχουν καμιά σημασία. Προφανώς έκαναν σπουδαία δουλειά στη μελέτη του πώς εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα.
Κι αυτό μας καταπλήσσει περισσότερο: Αυτή η άσχημη και διαστρεβλωμένη εικόνα εκείνων των ημερών μας παρουσιάζεται από ανθρώπους που ξέρουν ακριβώς τι πραγματικά έγινε.
Αυτό δεν είναι «ποιητική αδεία», όπου οι σεναριογράφοι γεμίζουν τα όποια κενά στις γνώσεις τους με τη φαντασία. Όχι!
Οι συγγραφείς επίτηδες διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, δείχνοντας τους εργάτες και τους διευθυντές ως ανίκανους και ανέντιμους, τις αρχές ως σκληρόκαρδες κι ανεύθυνες κι ακόμα και τους ανθρώπους του Πριπιάτ, παρότι τους δείχνει ως καλοσυνάτους, τους εμφανίζει ως ακραία ηλίθιους, αδαείς και αφελείς».
Είναι αδύνατον να κρυφτούν οι πολυάριθμες κινηματογραφικές γκάφες – τα Bloomberg, Forbes, Novaya Gazeta[7] και το Snob, που δεν μπορούν με τίποτε να κατηγορηθούν για συμπάθεια στο σοβιετικό παρελθόν, έγραψαν αναλυτικά γι’ αυτές στις κριτικές τους.
Για το λόγο αυτό, οι υποστηρικτές της σειράς δικαιολογούν τη γενναία δόση «ραδιενεργής μαλακίας» στα πέντε επεισόδια, υποστηρίζοντας το δικαίωμα των σεναριογράφων σε ελεύθερη καλλιτεχνική ερμηνεία των γεγονότων.
Ουκρανός δημοσιογράφος για «Τσέρνομπιλ» – Ύβρις στην κοινή λογική! (vid)
Αλλά ένα ποιοτικό θρίλερ για το Τσέρνομπιλ δεν έχει ανάγκη από ισχυρή ιδεολογική συνιστώσα.
Είναι απολύτως εφικτό να μας πει αυτή την ιστορία τίμια, χωρίς να ξεπλένει, αλλά και χωρίς να δαιμονοποιεί τη σοβιετική ζωή και κοινωνία, που είχε εγγενή ελαττώματα που εν πολλοίς προκαθόρισαν το τέλος της.
Οι δράσεις των ηγετών του κόμματος σαφώς αξίζουν έντονης κριτικής, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ίδια την καταστροφή του Τσέρνομπιλ.
Αλλά οι συγγραφείς υπερβάλλουν για τα προβλήματα της εποχής και όποτε μπορούν σπρώχνουν το θεατή στον να βγάλει καθαρά πολιτικά συμπεράσματα:
Ότι το σοβιετικό σύστημα δούλευε με απειλές, ψέματα και φόβο, κι ως πλήρως αναποτελεσματικό αποτελεί τη βασική αιτία του δυστυχήματος, όπως περιγράφεται στη σειρά.
Αυτή η θεωρία είναι το βασικό μότο σε όλα τα επεισόδια.
«Το Τσέρνομπιλ είναι ένα μοχθηρά όμορφο πορτραίτο ενός άρρωστου πολιτικού συστήματος που δεν πέθανε τόσο βίαια όσο θα έπρεπε»,
ισχυρίζεται ο Τομ Νίκολς στο «The Atlantic», στεναχωρημένος προφανώς που μια χώρα η οποία υπέφερε από πυρηνικό δυστύχημα δεν υπέστη και την εκκαθάριση ενός πυρηνικού βομβαρδισμού.
Ακόμα σημαντικότερο όμως είναι πως οι δημιουργοί αυτής της «σειράς μυθοπλασίας» επιμένουν πως βασίζεται σε όλη της την έκταση σε ντοκουμέντα, παρουσιάζοντας τη δουλειά τους ως διασκευασμένη εκδοχή των μεταθανάτιων σημειώσεων του Λεγκάσοφ, που παρουσιάζεται ως αντικαθεστωτικός μαχητής.
Παρόλα αυτά, κάθε καλά πληροφορημένος θεατής θα έβλεπε αμέσως πως οι βιβλιογραφικές πηγές της σειράς είναι εντελώς διαφορετικές, προκατειλημμένες και ευκαιριακές, όπως «Οι φωνές του Τσέρνομπιλ» της Σβετλάνα Αλεξέγιεβιτς.
H Анна Королевская, υποδιευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Τσέρνομπιλ, που στήριξε καλόπιστα την ομάδα του ΗΒΟ, λέει για τη σειρά:
«Καταρχάς, παρά τους ισχυρισμούς περί μυθοπλασίας, οι χαρακτήρες έχουν ονόματα πραγματικών ανθρώπων, τους βάζουν λόγια στο στόμα, και τους αποδίδονται ενέργειες. Εξαιτίας αυτού, πολλοί το βλέπουν ως «ντοκιμαντέρ» κι αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος.
Δούλεψα με την ομάδα της σειράς προσπαθώντας, πώς να το πω, να τους καθοδηγήσω στη σωστή κατεύθυνση. Αλλά ακόμα κι έτσι βλέπω πως δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν την προκατειλημμένη δυτική αντίληψη της Σοβιετικής ιστορίας».
Στη συνέντευξή της, επικρίνει ανηλεώς την τελική εκδοχή της σειράς και επίσης αξιολογεί αρκετά θετικά τις προσπάθειες άμβλυνσης της καταστροφής του Τσέρνομπιλ:
«Στην πραγματικότητα σαράντα υπουργεία και τμήματα συμμετείχαν στη διαχείριση της καταστροφής, κάθε ένα από τα οποία είχε τη δική του έδρα, τη δική του ομάδα δράσης, όλα διοικούμενα από κυβερνητική επιτροπή.
Αυτή περιλάμβανε επίσης μέλη της κυβέρνησης της Ουκρανικής ΣΔ. Υπάρχει όμως ένα παράδοξο: Αυτό θα μπορούσε να γίνει μόνο από ένα «ολοκληρωτικό» καθεστώς.
Αν υπήρχαν ιδιωτικές επιχειρήσεις σε αυτή τη χώρα, αγοραίες σχέσεις, όλα θα είχαν εκτυλιχθεί με διαφορετικό τρόπο, όπως βλέπουμε από το παράδειγμα του ατυχήματος στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας».
Φαίνεται πως πάει γυρεύοντας να την καταγγείλουν οι πάντα επαγρυπνούντες πατριώτες ακτιβιστές της Ουκρανίας.
Η Άννα Κορολέβσκαγια, μιλάει ανοιχτά και πολύ θυμωμένη:
«Τι είναι αυτή η σειρά; Αυτή δεν είναι ταινία για μια καταστροφή είναι από μόνη της ένα μεγάλο ψέμα».
Σχετικά με τους δύτες:
«Δεν σκοτώθηκαν! Είναι μια πελώρια διαστρέβλωση, κάτι τελείως ψεύτικο… Αλλά κανείς δεν θέλει να μας ακούσει».
Σχετικά με τους ανθρακωρύχους:
«Φυσικά, δεν ήταν γυμνοί, όπως τους δείχνουν, είναι σαφές. Και εμείς έχουμε τα ντοκιμαντέρ, και αυτοί το γνώριζαν τέλεια».
Σχετικά με τη νυχτερινή κρεπάλη στην ΕΣΣΔ:
«Δεν υπήρχε στη Σοβιετική Ένωση. Στις 10 το βράδυ όλοι γύριζαν σπίτι…»
Σχετικά με τους στόχους της σειράς:
«Δεν υπάρχει τίποτα νέο … Σας εφιστώ την προσοχή… – πέτυχε αυτόν τον στόχο: Να μην πει τίποτε το καινούργιο».
Και κλείνοντας, στην ερώτηση:
«Αξίζει να εμφανιστεί αυτή η σειρά στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών;»
Η Άννα απάντησε:
«Όχι, σίγουρα όχι! Προς θεού…»
Ουκρανός δημοσιογράφος για «Τσέρνομπιλ» – Ύβρις στην κοινή λογική!
Ωστόσο, μιλά για τη σημαντική αποστολή της σειράς του Τσερνομπίλ: Υπενθύμισε στον κόσμο την καταστροφή της ακτινοβολίας και τον αντίκτυπό της στην υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων: Και βλέπουμε ποιες είναι οι μικρές και μεσαίες δόσεις στον πληθυσμό μας.
Αλλά μόνο σε ιατρικούς κύκλους συζητούνται αυτά τα θέματα… Γιατί είναι αυτή η σειρά σημαντική; Το θετικό είναι ότι όλοι άρχισαν να μιλάνε ξανά για το Τσερνομπίλ…
Παρόλα αυτά, η βασική κριτική του Τσέρνομπιλ χάνει το στόχο της.
«Τα λάθη της σειράς δε θα γίνουν σχεδόν καθόλου αντιληπτά, όχι μόνο από δυτικά κοινά, αλλά και τις νέες γενιές μετασοβιετικών πολιτών»,
λέει εύλογα το άρθρο του Bloomberg.
Το ίδιο ισχύει για μεγαλύτερους πολίτες, που θυμούνται καλά την πραγματικότητα της δεκαετίας του ’80 και εύκολα μπορούν να εντοπίσουν τις μικρές καρικατούρες και φάρσες της πλοκής.
Παρόλα αυτά, με χαρά παινεύουν τη σειρά, όπως φαίνεται πως είναι η νέα επιταγή μεταξύ των Ρώσων, Ουκρανών και Λευκορώσων διανοούμενων, ως τόσο ευεπίφοροι σε αντισοβιετικές απόψεις.
Εξάλλου, η πολιτική σκοπιμότητα θα περιλάβει την ιστορική αλήθεια που ισοπεδώνουν οι σεναριογράφοι.
Φυσικά, αυτό προκαλεί μια συμμετρική αντίδραση με μορφή θεωριών συνωμοσίας, που βλέπουν το «Τσέρνομπιλ» ως όπλο ενός νέου ψυχρού πολέμου, ως πράξη σαμποτάζ κατά της πυρηνικής βιομηχανίας της Ρωσίας.[8]
Προσωπικά, δε συμμερίζομαι αυτές τις απόψεις, παρότι πρόσφατα διάβασα την έρευνα του Μιχαήλ Τροφιμένκοφ, που έγραψε μια λεπτομερή πολιτική ιστορία του αμερικανικού σινεμά, που θεωρεί αποτελεσματικό εργαλείο κρατικής προπαγάνδας.
Κι ο σπουδαίος Hunter S. Thompson, το 1986 δημοσίευσε άρθρο για τις υπονομευτικές δραστηριότητες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, που διέδιδαν φήμες για πυρκαγιές στο Κίεβο, με σωρούς πτωμάτων να στοιβάζονται.
Το ιδεολογικό μήνυμα της σειράς εμφανώς δε σταματά στην πραγματικότητα του ανταγωνισμού στη διεθνή πολιτική, αλλά μπορεί να επηρεάσει και τη διαμόρφωση κοινωνικής συνείδησης στις προηγμένες χώρες.
Πρώτα και κύρια, οι δημιουργοί της σειράς απευθύνονται στη δυτική νεολαία, που βλέπει τις σειρές του ΗΒΟ με πάθος και θα εμπιστευόταν τυφλά τους παραγωγούς της θρυλικής σειράς «The Wire».
Αυτή η γενιά του 2000 δε βλέπει προοπτική στις βαλτωμένες δομές του καπιταλισμού και ενεργά στηρίζει σοσιαλιστικές ιδέες, ψηφίζοντας τον ηλικιωμένο γερουσιαστή Μπέρνι Σάντερς και τους νέους πολιτικούς της αριστερής πτέρυγας των δημοκρατικών.
Πολλοί από αυτούς δεν ικανοποιούνται ούτε από αυτό και συνεχίζουν να ριζοσπαστικοποιούνται.
Η σειρά ρίχνει νερό στο μύλο της παγίωσης των πιο επικίνδυνων αντανακλαστικών του σημερινού πολιτικού συστήματος, υποσκάπτοντας έντεχνα τον ενθουσιασμό των εν δυνάμει «ανταρτών», που, χωρίς πολλά – πολλά, με τρόπο απλοϊκό, πρέπει να νιώσουν απειλούμενοι από το φάσμα μιας κομμουνιστικής δικτατορίας.
Νέοι μορφωμένοι πολίτες στις ΗΠΑ, την Ευρώπη, τη Ρωσία και την Ουκρανία πρέπει να πειστούν ότι κάθε εναλλακτική στο σημερινό σύστημα οδηγήσει σε Τσέρνομπιλ, γκούλαγκ ή Κολιμά.[9]
Εν τέλει, δεν έχουν ανοσία στη ραφιναρισμένη προπαγάνδα, ένα από τα πολλά που υφίσταται σήμερα η γενιά μας σε αντίθεση με τις προσωπικές μας αφηγήσεις και βιώματα για την καταστροφή του Τσέρνομπιλ.
Δεν υπάρχει τελικά μυστική συνωμοσία παγκόσμιων ελίτ πίσω από αυτό το σχέδιο.
Το κίνητρο είναι άλλο:
Ένας ολόκληρος γαλαξίας αντικομμουνιστικών ταινιών που εμφανίζονται στις οθόνες μας, ακόμα και 30 χρόνια μετά την πτώση του κομμουνισμού, από το «Дау», «Праздник», ή πολλές ακόμα παραγωγές,
όπως το ουκρανικό agitrop, поделки украинского агитпропа εκφράζουν τη συνειδητή άποψη της κυρίαρχης τάξης που θέλει να κρατήσει το μέλλον για τον εαυτό της, υποτάσσοντας την ιστορία μας.
Η κριτική του ναζισμού δεν είναι «της μόδας», αντίθετα, όλες οι ζωντανές δυνάμεις επιστρατεύονται στον αγώνα «κατά της κόκκινης απειλής».
Την ίδια στιγμή, η ανθρωπιστική κληρονομιά της σοβιετικής εποχής απαξιώνεται και θάβεται, ακόμα και η εκστρατεία διάσωσης της κουβανικής κυβέρνησης, παιδιών που επηρεάστηκαν από το Τσέρνομπιλ, που κουβάλησαν στην πλάτη τους για σχεδόν μισό αιώνα, θα μπορούσε να γίνει μια σαγηνευτική και εξαίρετη ταινία.
Στο μεταξύ εμείς δεν έχουμε τίποτε ν’ ανταπαντήσουμε, εκτός από τις δικές μας μνήμες, που δεν αντιστοιχούν σε καμιά περίπτωση στην εκδοχή του ΗΒΟ -βρίσκονται στον αντίποδα».
Андрей Манчук
Σημειώσεις:
[1]. Η μετάφραση έγινε συνδυασμένα από το πρωτότυπο, το αγγλικό και το ισπανικό δημοσίευμα.
[2]. Ο Андрей Манчук είναι ουκρανός δημοσιογράφος, ανταποκριτής της Ukraina.ru κοινωνιολόγος, ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υπήρξε στέλεχος της Боротба, μιας οργάνωσης «λίγο απ’ όλα» που δραστηριοποιήθηκε από το 2011 εναντίον της Ρωσίας του Πούτιν και των φασιστών της Ουκρανίας.
Έχει εργαστεί σε μεγάλες ουκρανικές εφημερίδες, με ρεπορτάζ από την Τσετσενία, το Ιράκ, το Τουρκικό Κουρδιστάν, τη Νότια Οσετία, το Κοσσυφοπέδιο, τη Συρία, τη Βενεζουέλα, τη ΛΔΚ και άλλες χώρες. Έχει ασχοληθεί με την ιστορία της ουκρανική ποίησης (1920-1930), γράφει για τα θέματα κοινωνικά, οικολογίας, ιστορίας και πολιτισμού.
[3]. Συγχώνευση της Warner_Media και του Comcast, όπου το HBO και ο Sky είναι μόνο μικρά τους τμήματα.
[4]. Παραθαλάσσιο θέρετρο στη Μαύρη Θάλασσα.
[5]. Ιστοσελίδα που δημοσιεύει μεταφράσεις ξένων άρθρων.
[6]. «Го́пники»: Ρωσική λέξη για αντικοινωνικούς φτωχούς, όπως η λέξη «chav» στη Μ. Βρετανία.
[7]. Ρωσικό περιοδικό κατά του Πούτιν διάσημο για την ερευνητική του δημοσιογραφία.
[8]. Τα τελευταία 15 χρόνια, η κρατική εταιρεία Rosatom ελέγχει 67% της αγοράς των νέων πυρηνικών εργοστασίων.
[9]. Колыма: Αρκτική περιοχής της Ρωσίας, οπέρα από το ομώνυμο ποτάμι, που χρησιμοποιείται ως αναφορά στα γκούλαγκ.
Επιμέλεια: Ομάδα ¡H.lV.S!
Πηγή: Ατέχνως
