Μικρασιάτες πρόσφυγες στη Φθιώτιδα – Μαρτυρίες (vid)
Οι απόγονοι προσφύγων από τα Βουρλά της Μικρασίας, δεν θέλουν πρόσφυγες στον …«τόπο τους». Ανήλικους πρόσφυγες… Παιδιά της καταστροφής και του πολέμου…
Ας δούμε λοιπόν μερικές μαρτυρίες για το τι τράβηξαν οι πρόγονοί τους από τους ντόπιους έλληνες «χριστιανούς» και «μπατριώτες», που προφανώς κάποιοι σήμερα έχουν ξεχάσει ή δεν θέλουν να θυμούνται!
Οι Έλληνες πρόσφυγες που είχαν καταγωγή από τις πόλεις και τα χωριά της Μικράς Ασίας εγκαταστάθηκαν στη Λαμία (Νέα Μαγνησία, Μεγάλη Βρύση), τη Στυλίδα, τη Λοκρίδα (Αταλάντη, Άγιος Κωνσταντίνος, Καμένα Βούρλα και Μώλος) και ειδικά τα πρώτα χρόνια αντιμετώπισαν μεγάλες δυσκολίες!
Στην αρχή, οι περισσότεροι έκαναν έναν αγώνα επιβίωσης ζώντας σε συνθήκες μεγάλης φτώχειας.
Η εργατικότητα, η αξιοπρέπεια, ο κοινός πόνος και καημός για τις χαμένες πατρίδες, ο πολιτισμός που κουβαλούσαν, τα ξεχωριστά ήθη και έθιμα τους κράτησαν ενωμένους και τους έδωσαν δύναμη με τον καιρό να ξεπεράσουν αυτές τις δυσκολίες.
Καταγράψαμε αληθινές μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν τον ξεριζωμό και τις δυσχέρειες προσαρμογής στη νέα τους πατρίδα, τη Φθιωτική γη, πριν από σχεδόν 100 χρόνια.
Οι γραπτές μαρτυρίες προέρχονται από το αρχείο καταγεγραμμένων αφηγήσεων προσφύγων α’ γενιάς του Συλλόγου Μικρασιατών Ανατολικής Φθιώτιδας για όσους πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Στυλίδας.
Για τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Λαμίας (Νέα Μαγνησία) για τις ανάγκες της έρευνας καταγράψαμε μαρτυρίες μέσα από τη βιντεοσκόπηση αφηγήσεων προσφύγων β’ γενιάς με τη βοήθεια της Ένωσης Μικρασιατών Φθιώτιδας.
Μαρτυρία Δημητρίου Ρουκουνιώτη
«Λέγομαι Δημήτριος Ρουκουνιώτης και είμαι 95 χρονών. Γεννήθηκα στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. ‘Εζησα εκεί μέχρι 12 ετών. Από εκεί και μετά έγινε ο διωγμός. Όταν έγινε ο διωγμός δεν φύγαμε αμέσως. Δεν ξέραμε τι θα πει ο διωγμός και ήμασταν χαρούμενοι, νομίζαμε ότι από εκεί θα πηγαίναμε στο γλέντι.
Μόλις μάθαμε ότι ερχόταν ο Ελληνικός στρατός αρπάξαμε μια βάρκα και βγήκαμε έξω από την πολιτεία. Πήγαμε σε ένα νησί με πολλά γυναικόπαιδα, απέναντι από την Μυτιλήνη, όπου λεγόταν Γυμνό. […] Αφού καταλάβαμε τι συνέβαινε περάσαμε στον Πολιχνίτο της Μυτιλήνης.
Εκεί στον στον Πολιχνίτο πήγαμε σε ένα μηχανοστάσιο όλοι μαζί και η πενταμελής οικογένειά μου. Δέσαμε σκοινιά, ρίξαμε κουβέρτες και χωρίσαμε σε τεμάχια κάθε οικογένεια. Κοιμόμασταν με άλλες δύο οικογένειες.
Μία από απ’ αυτές ήταν του Χρήστου του Αϊβαλιώτη, του κουρέα, όπου τον πήραμε μαζί μας στη Στυλίδα.
Ένας ιχθυέμπορος από τη Σμύρνη, ο Κων/νος Τζουρός, ζητούσε ψαράδες να τους φέρει στη Στυλίδα. Και αφού μας συγκέντρωσε σε πολλά καΐκια έφερε και ένα βαπόρι για να μας μεταφέρει.
Εμείς όμως για να πάρουμε μαζί μας και τον Αϊβαλιώτη είπαμε ψέματα στον ψαρά ότι τάχα είναι συγγενής μας και ότι δεν μπορούσαμε να τον αφήσουμε εκεί και έτσι τον πήραμε και εκείνον μαζί μας.
Όταν όμως φτάσαμε στη Στυλίδα οι κάτοικοί της δε μας άφηναν να βγούμε από το βαπόρι και μας φώναζαν «Τούρκους».
Έτσι μείναμε τρεις μέρες στο βαπόρι όλες οι οικογένειες.
Με την παρέμβαση των αρχών έληξε αυτό και κατεβήκαμε στη Στυλίδα.
Σπίτια δεν υπήρχαν να μείνουμε και άλλοι πήγαν σε εκκλησίες, άλλοι σε χαλασμένα σπίτια μέχρι τη σημερινή Παναγίτσα, που ήταν μια χαμηλή εκκλησία.
Επειδή δίναμε ψάρια τους τότε πλούσιους της Στυλίδας μας άφησαν να μείνουμε στο σημερινό Λιμενικό Ταμείο, γύρω στις 15 οικογένειες.
Ανάμεσα σ’ αυτές ήτανε:
Κωνσταντίνος Φωτάκης, Γιώργος Φωτάκης, Αθανάσιος Λύρης, Εμμανουήλ Λύρης, Παναής Ρουκουνιώτης, Χρήστος Ρουκουνιώτης, Αντώνιος Παγώνης κ.α.
[…] Η ζωή δεν ήταν η ίδια για όλους. Εμείς οι ψαράδες περνάγαμε καλά αλλά οι άλλες οικογένειες όχι…»
Πηγή: Αρχείο Συλλόγου Μικρασιατών Ανατολικής Φθιώτιδας
Μαρτυρία Κωνσταντίνας Κοντού
“Λέγομαι Κοντού Κων/να και είμαι 68 χρονών. Απ’ τη ζωή μου, παιδί μου, θυμάμαι τις δυσκολίες τις πολλές και τις κακουχίες που βρήκαν οι γονείς μου απ’ τους ντόπιους, όταν ήρθαν στη Στυλίδα.
Ήρθαν σαν ξένοι πρόσφυγες από τα Βουρλά της Μ. Ασίας στη Στυλίδα και η ζωή τους έγινε αβάσταχτη, όταν μετά το 1924 που γεννήθηκα εγώ γεννήθηκαν το 1926 και το 1930 τα δυο μου αδέρφια.
Για να τα βγάλει πέρα ο πατέρας μου, που ήταν χτίστης, πήγαινε και ακόμα στην Πελασγία με τα πόδια για να δουλέψει.
Θυμάμαι ότι τότε ένα αβγό το χωρίζαμε στα τρία για να φτάσει για όλους μας. Δεκάρα δεν είχαμε και τα χρέη μας πνίγαν ως το λαιμό. Χρωστάγαμε και πολλά νοίκια.
Η σπιτονοικοκυρά μας εξαγριωμένη που δεν την πληρώναμε ,ανέβηκε επάνω στη σκεπή του σπιτιού και άρχισε να βγάζει όλα τα κεραμίδια για να γιομίσουμε νερά και χιόνια και να της αδειάσουμε έτσι μια ώρα αρχύτερα τη γωνιά.
Ένα άλλο που θυμάμαι ήταν οι κακές σχέσεις που είχαν οι ντόπιοι με τους πρόσφυγες.
Μας φέρθηκαν χειρότερα κι από ζώα κι ας ήμασταν αδέρφια τους.
[…] Για κάθε κακό που γινόταν στη Στυλίδα εμάς τους πρόσφυγες κατηγορούσαν. Τα παιδιά των προσφύγων τα χτύπαγαν ,ενώ τα δικά τους τα φοβέριζαν ότι αν δεν ήταν φρόνιμα θα τα έδιναν στους πρόσφυγες να τα φάνε.
Οι ντόπιοι μας φωνάζανε «τουρκόσπορους» και μας καίγανε στην καρδιά. Εμείς είχαμε ξεριζωθεί από την πατρίδα και οι ντόπιοι μας ξερίζωναν κι απ’ τον εαυτό μας.
Το μίσος αυτό έμεινε για πολλά χρόνια.
Το 1948 ο διορισμένος Δήμαρχος της Στυλίδας, έκρινε σωστό να κλείσει με συρματόπλεγμα τον προσφυγικό συνοικισμό έξω από τη Στυλίδα για να μη μας πάρουν οι αντάρτες. Αλλά εμείς τρέχαμε να πάμε στους αντάρτες.
Το 1944 παντρεύτηκα. Έκανα το πρώτο παιδί αλλά δούλευα κιόλας. Πήγαινα και δούλευα σαν μοδιστράκι στα σπίτια. Ήθελα τότε να έχω ένα σπίτι και μια ζωή καλύτερη απ’αυτή που έκανα.
Μια άλλη επιθυμία μου ήταν να μάθω γράμματα αλλά δεν τα κατάφερα γιατί οι καιροί ήταν δύσκολοι…»
Αφηγήσεις Ελλήνων Μικρασιατών β’ γενιάς από τη Νέα Μαγνησία Φθιώτιδας
Ο κος Γιάννης Ναξιώτης αφηγείται:
«… απ΄τον Πειραιά τους φόρτωσαν σε βαγόνια. Οι δικοί μας έτυχε να μπουν σε βαγόνια που πριν είχαν φορτώσει θειάφι. […] Στη Λαμία τα «κέντρα υποδοχής» ήταν σ’ ένα στρατώνα, στο στρατόπεδο της Ανατολής (σημερινό Τσαλτάκη)… Στα τωλ στοιβάχτηκαν τετρακόσια τόσα άτομα…»
Μικρασιάτες πρόσφυγες στη Φθιώτιδα – Μαρτυρίες (vid)
Ο ίδιος συνεχίζει:
«Όταν οι εργοδότες-τσιφλικάδες έμαθαν ότι έχουν έρθει πρόσφυγες ταλαιπωρημένοι όρμησαν στον στρατώνα, και όπως στην Αμερική κοιτάζαν τους μαύρους στα δόντια, έτσι μας κοίταζαν κι εμάς… Δεν θέλω να αναφερθώ σε ονόματα, αν χρειαστεί αργότερα θα πω…»
Μικρασιάτες πρόσφυγες στη Φθιώτιδα – Μαρτυρίες (vid)
Η βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε στις 20 Απριλίου 2016 στο χώρο της Ένωσης Μικρασιατών Φθιώτιδας υπό την παιδαγωγική ευθύνη και εποπτεία της κας Ε. Παπαντωνίου.
Ευχαριστούμε για τη λήψη τον κο Αλέκο Παπαγεωργίου, μηχανολόγο-εκπαιδευτικό του σχολείου μας, την κα Ειρήνη Παπαγεωργίου, τον κ. Γιάννη Ναξιώτη, την κ. Ντίνα Τσίγκα και την κ. Ραλιώ Γεμενή για την παρουσία και την πολύτιμη συμμετοχή τους.
Οι μαθητές που παραβρέθηκαν και τους υπέβαλαν ερωτήσεις ήταν: Χριστίνα Αλεξοπούλου, Στάθης Λουκόπουλος, Ντίνα Καρίτη, Αντώνης Καρίτης, Ντιάνα Ανκούτσα και Αλέξανδρος Ανκούτσα.
Με πληροφορίες από ερευνητική εργασία του 3ου ΕΠΑΛ Λαμίας
και από το αρχείο του Συλλόγου Μικρασιατών Ανατολικής Φθιώτιδας
