Το πρώτο σκάφος που χτύπησε ξένο ουράνιο σώμα: «Luna 2»
Σοβιετικό ήταν το πρώτο ανθρώπινο δημιούργημα που πήγε στη Σελήνη και οι αμερικανοί ακόμα δεν μπορούν να το χωνέψουν…
Το «Luna 2» ξεκίνησε, σαν σήμερα πριν από 62 χρόνια, στις 12 Σεπτεμβρίου 1959 χρησιμοποιώντας τον πύραυλο «Luna 8K72» κι ακολούθησε μια απευθείας διαδρομή προς τη Σελήνη.
Το διαστημικό σκάφος, το οποίο αρχικά λεγόταν νΔεύτερος Σοβιετικός Κοσμικός Πύραυλος ενώ τα δυτικά ΜΜΕ του έδωσαν το παρατσούκλι «Lunik 2»,[1] ήταν το έκτο σοβιετικό διαστημικό σκάφος του προγράμματος «Luna» που στόχευε τη Σελήνη.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1959, συνετρίβη (σκόπιμα) στην επιφάνεια της Σελήνης ανατολικά της «Mare Imbrium» («Θάλασσα των Μετεωριτών») κοντά στους κρατήρες «Αριστείδη», «Αρχιμήδη» και «Αυτόλυκου».
Ηταν το πρώτο διαστημικό σκάφος που έφτασε στην επιφάνεια της Σελήνης και το πρώτο ανθρώπινο αντικείμενο που ήρθε σε επαφή με άλλο ουράνιο σώμα, κατακτώντας ακόμα μια διαστημική πρωτιά για τους σοβιετικούς.
Πριν από την πρόσκρουση, πυροδοτήθηκαν δύο σφαιρικά σύμβολα που ανέγραφαν τα αρχικά της ΕΣΣΔ καθώς και την ημερομηνία εκτόξευσης χαραγμένα στα κυριλλικά.
Εκτός από τους ραδιοφωνικούς πομπούς οι οποίοι έστελναν πληροφορίες τηλεμετρίας πίσω στη Γη, το «Luna 2» κατά την διάρκεια της πορείας του απελευθέρωσε κι ένα σύννεφο αερίου νατρίου, ώστε η κίνηση του να μπορεί να παρατηρηθεί και οπτικά.
Το «Luna 2» φτάνοντας στην Σελήνη δεν ανίχνευσε ακτινοβολία ή μαγνητικές ζώνες γύρω της.
Το πρώτο σκάφος που χτύπησε ξένο ουράνιο σώμα: «Luna 2» – Τι προηγήθηκε
Το «Luna 1» και τα τρία διαστημικά σκάφη της σειράς Ye-1 που προηγήθηκαν του προγράμματος είχαν μάζα 156 κιλών.[2]
Η πρώτη προσπάθεια που έγινε στις 23 Σεπτεμβρίου του 1958, εξεράγη κατά την εκκίνηση. Ακολούθησαν ακόμη δυο αποτυχημένες εκτοξεύσεις στις 12 Οκτωβρίου και στις 4 Δεκεμβρίου του 1958.[3]
Το «Luna 1» ήταν η τέταρτη προσπάθεια εκτόξευσης και στέφθηκε από μερική επιτυχία.[4]
Εκτοξεύθηκε στις 2 Ιανουαρίου του 1959 αλλά «έχασε» τη Σελήνη κατά 6.000 χιλιόμετρα περίπου.[5]
Στις 18 Ιουνίου 1959 ακολούθησε μία ακόμα αποτυχημένη δοκιμή.[6]
Το «Luna 2», στην έκτη προσπάθεια της Σοβιετικής Ενωσης να πάει στη Σελήνη,[7] θα στεφθεί από απόλυτη επιτυχία, αφήνοντας ολόκληρο τον κόσμο με το στόμα ανοικτό.
Ηταν το δεύτερο σκάφος της σειράς Ye-1a, τροποποιημένο ώστε να μεταφέρει αρκετά βαρύτερο ωφέλιμο φορτίο 156 κιλών και είχε διπλάσια συνολική μάζα που έφτανε τα 390,2 κιλά.[8]
Το «Luna 2», που είχε παρόμοιο σε σχεδιασμό με το «Luna 1», ήταν ένας σφαιρικός διαστημικός ανιχνευτής με προεξέχουσες κεραίες και όργανα.
Τα όργανα του ήταν επίσης παρόμοια με το «Luna 1», στα οποία περιλάμβαναν ένα τριφασικό μαγνητόμετρο, έναν πιεζοηλεκτρικό ανιχνευτή, μετρητές σπινθηρισμού, παγίδες ιόντων και έξι μετρητές εκκένωσης αερίου.
Το ίδιο το «Luna 2» δεν διέθετε δικό του σύστημα πρόωσης.[9]
Το φορτίο
Το «Luna 2» έφερε πέντε διαφορετικούς τύπους οργάνων για τη διεξαγωγή διαφόρων πειραμάτων καθοδόν προς τη Σελήνη.
Οι μετρητές σπινθηρισμού χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση οποιασδήποτε ιονίζουσας ακτινοβολίας και οι ανιχνευτές ακτινοβολίας «Cherenkov» για τη μέτρηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που προκαλείται από φορτισμένα σωματίδια.
Ο πρωταρχικός σκοπός ενός μετρητή «Geiger», τον οποίο μετέφερε το «Luna 2» ήταν ο προσδιορισμός του φάσματος ηλεκτρονίων της ζώνης ακτινοβολίας Van Allen.
Τα όργανα του σκάφους τροφοδοτούνταν από μπαταρίες αργύρου-ψευδαργύρου και οξειδίου του υδραργύρου.[10]
Το διαστημικό σκάφος επίσης μετέφερε σοβιετικά σύμβολα που βρίσκονταν τόσο στον ανιχνευτή όσο και στον πυραύλο.
Τα δύο σφαιροειδή σχήματα είχαν επιφάνεια καλυμμένη από 72 πενταγωνικά στοιχεία ενωμένα σε σχήμα παρόμοιο με αυτό μιας μπάλας ποδοσφαίρου.
Στο κέντρο κάθε σφαίρας υπήρχε εκρηκτικός μηχανισμός που αποσκοπούσε στη διάλυσή της σφαίρας, στέλνοντας τις πενταγωνικές επιφάνειες – σύμβολα προς όλες τις κατευθύνσεις.
Κάθε πενταγωνικό κομμάτι ήταν κατασκευασμένο από κράμα τιτανίου.
Το κεντρικό στοιχείο που ήταν κανονικό πεντάγωνο είχε πάνω του χαραγμένο το Έμβλημα της Σοβιετικής Ενωσης και τα κυριλλικά γράμματα «CCCP» (ΕΣΣΔ) και από κάτω περιβάλλονταν από πέντε μη κανονικά πεντάγωνα στα οποία ήταν χαραγμένα επίσης στα κυριλλικά η φράση: «СССР СЕНТЯБРЬ 1959» (ΕΣΣΔ Σεπτέμβριος 1959»).[11]
Το τρίτο σύμβολο είχε παρόμοια χαρακτικά σε λωρίδες αλουμινίου που ήταν ανάγλυφες στο τελευταίο κομμάτι του πυραύλου.
Οι σοβιετικοί επιστήμονες έλαβαν επιπλέον προφυλάξεις για την πρόληψη πιθανής βιολογικής μόλυνσης της Σελήνης.[12]
Το πρώτο σκάφος που χτύπησε ξένο ουράνιο σώμα: «Luna 2» – Η εκτόξευση, η τροχιά και η απόπειρα συκοφάντησης από τη δύση
Η εκτόξευση επιχειρήθηκε αρχικά στις 9 Σεπτεμβρίου 1959, αλλά οι κινητήρες κατά το πρώτο στάδιο δεν κατάφεραν να πετύχουν πλήρη ώθηση και η εκτόξευση ματαιώθηκε ενώ ο πυραύλος είχε παραμείνει στο έδαφος.
Η δεύτερη απόπειρα έγινε στις 12 Σεπτεμβρίου 1959 και ο «Luna 2» ανυψώθηκε στις 06:39:42 ώρα UTC.
Μόλις ο πύραυλος έπιασε την ταχύτητα διαφυγής, το ανώτερο κομμάτι αποσπάστηκε επιτρέποντας στον ανιχνευτή να διαγράψει πορεία προς τη Σελήνη.
Το «Luna 2» περιστρεφόταν αργά, πραγματοποιώντας μία πλήρη περιστροφή κάθε 14 λεπτά, ενώ κάνοντας χρήση τριών διαφορετικών πομπών με συχνότητες 183.6, 19.993 και 39.986 MHz, μετέδιδε τα δεδομένα στη Γη.
Οι πομποί έδιναν ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την πορεία του σκάφους, επιτρέποντας στους επιστήμονες να υπολογίσουν ότι το «Luna 2» θα άφηνε το σημάδι του στη Σελήνη στις 14 Σεπτεμβρίου στις 00:05 περίπου ώρας Μόσχας, όπως ανακοινώθηκε από το Radio Moscow.[13]
Πρέπει να σημειωθεί το γεγονός ότι μετά την πρώτη – έστω και μερικώς πετυχημένη – σοβιετική εκτόξευση του «Luna 1» οι δυτικοί δεν μπόρεσαν να χωνέψουν την ήττα και διέδιδαν ότι τα δεδομένα που μετέδωσε ο «Luna 1» ήταν ψεύτικα!!
Έτσι αυτή τη φορά οι σοβιετικοί πήραν τα μέτρα τους για να αποδείξουν την επιτυχία τους σε κάθε κακόπιστο ή συκοφάντη.
Ετσι τα δεδομένα που λάμβαναν από το «Luna 2» τα έστειλαν μέσω telex στον αστρονόμο Bernard Lovell, που ήταν διευθυντής στο Παρατηρητήριο του Jodrell Bank του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ.
Εχοντας λάβει τον προβλεπόμενο χρόνο της σύγκρουσης του σκάφους με τη Σελήνη, καθώς και τις λεπτομέρειες μετάδοσης της τροχιάς, ήταν ο ίδιος ο Lovell που επιβεβαίωσε την επιτυχία της αποστολής στους δυτικούς.
Ωστόσο, τα αμερικανικά ΜΜΕ εξακολουθούσαν απτόητα να είναι διαδίδουν αστειότητες μέχρις ότου ο Lovell απέδειξει ότι το ραδιοφωνικό σήμα που λάμβανε προερχόταν απευθείας από το «Luna 2».[14]
Η συντριβή στη Σελήνη
Το «Luna 2» πήρε μια κατευθείαν πορεία προς τη Σελήνη, ξεκινώντας από την Γη με μια αρχική ταχύτητα 11,2 km ανά δευτερόλεπτο και πέφτοντας στο φεγγάρι με περίπου 3,3 km ανά δευτερόλεπτο (ή 7.400 μίλια την ώρα).
Χτύπησε τη Σελήνη περίπου 0° δυτικά και 29,1° βόρεια από το κέντρο του ορατού δίσκου στις 00:02:24 (ώρα Μόσχας) στις 14 Σεπτεμβρίου 1959.
Το σκάφος έγινε το πρώτο αντικείμενο που κατασκεύασε ο άνθρωπος που πήγε σε άλλο ουράνιο σώμα.
Για να μπορέσει να δώσει μια οπτική εικόνα στη Γη, στις 13 Σεπτεμβρίου το «Luna 2» διέρευσε ένα σύννεφο αερίου νατρίου, που επεκτάθηκε σε μια διάμετρο 650 χιλιομέτρων, το οποίο έγινε αντιληπτό από τα παρατηρητήρια Alma Ata, Byurakan, Abastumani, Tbilisi και Stalinabad.[15]
Αυτό το σύννεφο ατμού επίσης ενήργησε ως ένα πείραμα για να δούμε πώς το αέριο νατρίου θα δρούσε σε κενό και μηδενική βαρύτητα.
Το τελευταίο κομμάτι του πυραύλου που μετέφερε το «Luna 2» έπληξε επίσης την επιφάνεια της Σελήνης περίπου μισή ώρα μετά την πτώση του σκάφους αλλά υπήρξε αβεβαιότητα ως προς το πού αυτό προσγειώθηκε.
Ο Lovell άρχισε να παρακολουθεί τον ανιχνευτή περίπου 5 ώρες προτού εκείνος χτυπήσει τη Σελήνη και επίσης κατέγραψε τις μετόδσεις του σκάφους, που μετά τη συντριβή διακόπηκαν απότομα.
Επαιξε την ηχογράφηση κατά τη διάρκεια τηλεφωνημάτων σε δημοσιογράφους στη Νέα Υόρκη για να πείσει τελικά τους περισσότερους παρατηρητές των μέσων ενημέρωσης σχετικά με την αυθεντικότητα της αποστολής.[16]
Πάλι καλά δηλαδή που δεν κατηγορήθηκε κι αυτός για …σοβιετικός κατάσκοπος!
Το πρώτο σκάφος που χτύπησε ξένο ουράνιο σώμα: «Luna 2» – Οι μετρήσεις και τα αποτελέσματα
Οι ανιχνευτές ακτινοβολίας και τα μαγνητόμετρα έψαχναν για σεληνιακά μαγνητικά πεδία και ακτινοβολίες παρόμοιες με τη ζώνη ακτινοβολίας Van Allen που περιβάλλει τη Γη, στέλνοντας δεδομένα μία φορά ανά λεπτό, μέχρι την τελευταία μετάδοσή που έγινε 55 km από την επιφάνεια της Σελήνης.
Αν κι επιβεβαίωσε τις προηγούμενες μετρήσεις της ζώνης ακτινοβολίας Van Allen που είχαν ληφθεί από το «Luna 1» δεν ανίχνευσε κανένα είδος ζωνών ακτινοβολίας γύρω από τη Σελήνη.
Το «Luna 2» χρησιμοποιώντας παγίδες ιόντων, έκανε την πρώτη άμεση μέτρηση της ροής του ηλιακού ανέμου έξω από τη μαγνητόσφαιρα της Γης.
Κατά την προσέγγισή του στην επιφάνεια της σελήνης, το σκάφος δεν ανίχνευσε κανένα αξιοσημείωτο μαγνητικό πεδίο σε απόσταση 55 χιλιομέτρων από τη Σελήνη.
Επίσης, οι τέσσερις παγίδες ιόντων μέτρησαν μια αύξηση της ροής σωματιδίων ιόντων σε υψόμετρο 8.000 χλμ. από την επιφάνεια της Σελήνης πράγμα που αποδεικνύει την παρουσία ιονόσφαιρας γύρω της.
Ο ανιχνευτής παρήγαγε επιστημονικά δεδομένα, που για να εκτυπωθούν χρειάστηκαν 14 χιλιόμετρα χαρτιού telex. Δεδομένα και πληροφορίες που αφού αναλύθηκαν, δημοσιεύθηκαν την άνοιξη του 1960.[17]
Το αντίκτυπο
Για ένα χρονικό διάστημα, οι Αμερικανοί είχαν αρχίσει να πιστεύουν ότι ήταν μπροστά στην κούρσα του διαστήματος έναντι των Σοβιετικών.
Παρόλο που οι ΗΠΑ αναγνώριζαν ότι η Σοβιετική Ενωση διέθετε πιο ισχυρά συστήματα προώθησης, θεωρούσαν ότι εκείνοι διέθεταν καλύτερα συστήματα καθοδήγησης.
Αυτός ο μύθος διαλύθηκε την ημέρα που οι Σοβιετικοί κατάφεραν να στείλουν πρώτοι το «Luna 2» στη Σελήνη.[18]
Την ίδια περιοδο οι Αμερικανοί δεν είχαν μπορέσει να πλησιάσουν την Σελήνη πιο πολύ από απόσταση 37.000 χιλιομέτρων με το «Pioneer 4».[19]
Ο Νικίτα Χρουτσώφ κατά την διάρκεια της μοναδικής του επίσκεψης στις ΗΠΑ, έδωσε στον πρόεδρο Ντουάϊτ Αϊζενχάουερ ένα αντίγραφο των σοβιετικών συμβόλων που το «Luna 2» μόλις είχε αφήσει στην επιφάνεια της Σελήνης.[20]
Μπορούμε να φανταστούμε πόσα χρώματα πρέπει να άλλαξε το πρόσωπο του αμερικανού προέδρου δεχόμενος αυτό το… δώρο.
62 χρόνια πέρασαν από τότε και οι αμερικανοί ακόμα δεν μπορούν να το χωνέψουν…
Σημειώσεις:
[1]. Από το Sputnik, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου που τέθηκε σε τροχιά από τους Σοβιετικούς δύο χρόνια νωρίτερα.
[2]. Harvey Brian: «Soviet and Russian Lunar Exploration», εκδόσεις «Springer», (2007) σελ. 22-30.
[3]. Στο ίδιο, σελ. 22-24.
[4]. Zak Anatoly: «Luna-1: USSR launches the first artificial planet», Russian Space Web
[5]. Harvey Brian: «Soviet and Russian Lunar Exploration», εκδόσεις «Springer», (2007) σελ. 25-27.
[6]. Στο ίδιο, σελ. 30-31.
[7]. Zak Anatoly: «Moon Missions», Russian Space Web.
[8]. Moore Patrick και Rees, Robin: «Patrick Moore’s Data Book of Astronomy», εκδόσεις «Cambridge University Press» 2014, σελ. 40.
[9]. NASA Space Science Data Coordinated Archive: «Luna 2».
[10]. Mitchell Don P.:«Lunar Impact capsule», Mental Landscape LLC.
[11]. Cavallaro Umberto: «The Race to the Moon Chronicled in Stamps, Postcards, and Postmarks: A Story of Puffery vs. the Pragmatic», εκδόσεις «Springer» 2018, σελ. 48.
[12]. Frankel, Max: «Soviet Rocket Hits Moon After 35 Hours; Arrival Is Calculated Within 84 Seconds; Signals Received Till Moment of Impact», The New York Times, σελ. 1.
[13]. Harvey Brian: «Soviet and Russian Lunar Exploration», εκδόσεις «Springer», (2007) σελ. 31.
[14]. Lovell Bernard: «Here is the Evidence that the Moon was Hit», (1959) Περιοδικό Life. Τεύχος 47 και Περιοδικό Time, τεύχος 13. σελ. 54.
[15]. Harvey Brian: «Soviet and Russian Lunar Exploration», εκδόσεις «Springer», (2007) σελ. 31.
[16]. Στο ίδιο, σελ. 36.
[17]. Στο ίδιο, σελ. 34.
[18]. Cavendish Richard: «The Soviet Union is first to the Moon», (2019) Περιοδικό History Today. Vol. 59 no. 9.
[19]. Στο ίδιο.
[20]. Daniloff, Nicholas: «The Kremlin and the Cosmos», εκδόσεις «Alfred A. Knopf», σελ. 105.
