Καινοτομία και νέες τεχνολογίες στην καπιταλιστική παραγωγή
Με αφορμή το «ξαναζέσταμα» της σχετικής αστικής προπαγάνδας ενόψει της 83ης ΔΕΘ
Καθώς πλησιάζουμε προς τα εγκαίνια της 83ης ΔΕΘ, η κυβέρνηση και τα αστικά επιτελεία κορυφώνουν την επιχείρηση εξαπάτησης και χειραγώγησης, στην προσπάθειά τους να πείσουν τον ματωμένο από τις θυσίες όλα τα χρόνια της κρίσης λαό πως τα βάσανά του τελείωσαν, πως «οι θυσίες πιάσανε τόπο» και το «ξέφωτο» είναι πια μια ανάσα μακριά μας.
Ενα από τα βέλη που τράβηξαν από την προπαγανδιστική τους φαρέτρα, είναι αυτό της προβολής της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών ως φάρμακο για την τόνωση της οικονομίας και για την προσέλκυση επενδύσεων.
Με τις ΗΠΑ να είναι η τιμώμενη χώρα στη ΔΕΘ φέτος και μια σειρά τεχνολογικούς κολοσσούς όπως «Microsoft», «Cisco», «Hewlett Packard», «IBM Hellas», «Facebook», «Google» κ.ά. να δηλώνουν το «παρών»,
όπως και η «Lockheed Martin», μια από τις μεγαλύτερες πολεμικές βιομηχανίες του πλανήτη, και η γνωστή «Coca Cola», διαμορφώνονται προϋποθέσεις έτσι ώστε να ενισχυθεί η αστική και κυβερνητική προπαγάνδα.
Δεν υπάρχει «ουδέτερη» αξιοποίηση της καινοτομίας
«Καινοτομία και ανθρώπινο κεφάλαιο, δύο υλικά για να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Η Ελλάδα σηκώνεται ξανά και προσπαθεί να αλλάξει πορεία, να αλλάξει στρατηγικό σχέδιο, θέλουμε ένα διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο, θέλουμε να επενδύσουμε στην καινοτομία και τη νεοφυή επιχειρηματικότητα»,
είπε ο πρωθυπουργός σε παρέμβασή του τον περασμένο Απρίλη, στο πλαίσιο της εκδήλωσης του «Equi Fund», με θέμα: «Το όραμα της Ελλάδας για την Καινοτομία», στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.
Ωστόσο, η κυβέρνηση διόλου δεν καινοτομεί η ίδια με αυτή την προπαγανδιστική τακτική. Αξιοποιεί την παλιά τεχνική με την οποία μια έννοια που έχει γενικά θετικό πρόσημο, γίνεται δούρειος ίππος για την εξαπάτηση.
Διότι η αξιοποίηση της επιστήμης και της τεχνολογίας στην παραγωγή για την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας (αυτό εννοούμε με τον όρο καινοτομία) προσλαμβάνεται σωστά από την πλειοψηφία των εργαζομένων ως κάτι θετικό.
Αυτό που κρύβεται με επιμέλεια όμως από τους εργαζόμενους είναι το ότι όπως δεν υπάρχει ουδέτερη ανάπτυξη γενικά, δεν υπάρχει και ουδέτερη αξιοποίηση της καινοτομίας.
Οι καπιταλιστές ανέκαθεν προσπαθούσαν, στο πλαίσιο του μεταξύ τους ανταγωνισμού, να αξιοποιήσουν την καινοτομία για να αποκτήσει προβάδισμα ο καθένας τους σε σχέση με τους ανταγωνιστές του.
Η αξιοποίηση της καινοτομίας για την αύξηση της παραγωγικότητας δεν χρησιμοποιείται στον καπιταλισμό για να βελτιωθεί η θέση των εργαζομένων, αλλά για να αυξηθούν τα κέρδη του κεφαλαίου.
Στις ΗΠΑ, που αποτελούν διεθνές πρότυπο στον τομέα της καινοτομίας, μεταξύ του 1973 και του 2013 η παραγωγικότητα αυξήθηκε κατά 73%, ενώ το κατώτατο ημερομίσθιο μόλις κατά 9%.
Γενικά, η αύξηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας προέρχεται απ’ την αύξηση της ψαλίδας ανάμεσα στο επίπεδο παραγωγικότητας και το μισθό.
Είναι γνωστοί επίσης οι αστικοί προβληματισμοί για το πώς θα επιτευχθεί τα επόμενα χρόνια «κοινωνική συνοχή», πώς θα περιοριστεί η κοινωνική διαμαρτυρία, τη στιγμή που η λεγόμενη «4η βιομηχανική επανάσταση» μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες απώλειας εκατομμυρίων θέσεων εργασίας παγκοσμίως (μέσω της αυτοματοποίησης, της εκτεταμένης χρήσης ρομπότ κ.ά.).
Προκαλούν ανατριχίλα τοποθετήσεις καπιταλιστών όπως αυτή του Τζακ Μα (ιδρυτή του κινεζικού κολοσσού ηλεκτρονικού εμπορίου «Alibaba»), που δήλωσε ότι:
«Τις επόμενες δεκαετίες η ανθρωπότητα θα βιώσει πολύ περισσότερο πόνο από ευτυχία».
Συνέδεσε έτσι και ο ίδιος ευθέως το ζήτημα της αυτοματοποίησης και της αντικατάστασης ανθρώπινης εργασίας από μηχανές με την ανεργία και την εργασιακή ανασφάλεια και περιπλάνηση.
Ξεκάθαρος σε αυτά τα ζητήματα είναι και ο ΣΕΒ.
Σε μελέτη του με τίτλο «Το μέλλον της εργασίας», στις συνθήκες ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, όπως και της ρομποτικής, αναφέρει:
«Ο εργαζόμενος καλείται να είναι ευέλικτος και να προσαρμόζεται στις προϋποθέσεις της αγοράς, στη ζήτηση της κάθε επιχείρησης ή ακόμα και στις απαιτήσεις του κάθε πελάτη μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της εργασίας».
Καινοτομία και νέες τεχνολογίες στην καπιταλιστική παραγωγή – Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα
Χαρακτηριστικά, για τα εμπόδια που βάζει ο καπιταλισμός στην αξιοποίηση της τεχνολογίας και της καινοτομίας προς όφελος όλης της κοινωνίας, είναι και τα παρακάτω παραδείγματα:
— Στην πρωτοπόρα στην καινοτομία «Amazon», που συχνά αποτελεί αντικείμενο των ΜΜΕ για τα drones της που παραδίδουν τα εμπορεύματα και τα ρομπότ που χρησιμοποιεί στις εγκαταστάσεις της, ξέσπασαν μέσα στο καλοκαίρι απεργίες των εργαζομένων σε Γερμανία και Ισπανία, οι οποίες μάλιστα αντιμετωπίστηκαν με βίαιη καταστολή, διότι οι συνθήκες εργασίας μόνο με γαλέρας μπορούν να συγκριθούν, επιβεβαιώνοντας πως όταν ο γίγαντας του διαδικτυακού εμπορίου πλουτίζει, αυτό γίνεται στις πλάτες της υγείας των εργαζομένων.
— Η «Google» τροφοδοτεί τον αμερικανικό στρατό μέσω του προγράμματος «Project Maven», το οποίο, σύμφωνα με τους εργαζόμενους της εταιρείας, χρησιμοποιεί την Τεχνητή Νοημοσύνη για να βοηθά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη να ξεχωρίζουν τους ανθρώπους από τα αντικείμενα.
Πάνω από 4.000 εργαζόμενοι έχουν υπογράψει κείμενο, που ξεκίνησε να κυκλοφορεί πριν από τρεις μήνες, με το οποίο ζητούν από την εταιρεία να μην χρησιμοποιεί τα εργαλεία της Τεχνητής Νοημοσύνης για να βοηθά τον αμερικανικό στρατό να καταστήσει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη του πιο αποτελεσματικά στην ταυτοποίηση των στόχων τους, όπως αναφέρουν τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης.
— Η «Facebook» επιδεικνύει εντυπωσιακή καινοτομία στη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, στο φακέλωμα. Η υπόθεση της «Cambridge Analytica», με τα δεδομένα 2,7 εκατομμυρίων κατοίκων της ΕΕ να της παραδίδονται με «ανάρμοστο τρόπο», είναι ακόμα νωπή.
Μήπως στην Ελλάδα στις εταιρείες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, που βρίσκονται στην αιχμή του δόρατος της καινοτομίας, η κατάσταση είναι καλύτερη;
Από το πιο μικρό τηλεφωνικό κέντρο μέχρι τα παγκόσμια μεγαθήρια της Πληροφορικής, οι εργοδότες θέλουν τους εργαζόμενους ανοργάνωτους, φτηνούς, «ευέλικτους».
Μια σειρά από επιχειρήσεις του κλάδου και στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας διαφημίζουν το μεγαλύτερο μερίδιο που έχουν στην αγορά και την αυξημένη κερδοφορία, την ίδια ώρα όμως μεγαλώνει η ψαλίδα στο τι παράγει ο εργαζόμενος και τι καρπώνεται.
Γενικεύονται οι ελαστικές μορφές απασχόλησης, η εντατικοποίηση, οι χαμηλοί μισθοί, οι απλήρωτες υπερωρίες, η επινοικίαση και η τρομοκρατία.
Η αλήθεια για τη «νεοφυή επιχειρηματικότητα»
Από την άλλη, η νεοφυής επιχειρηματικότητα προβάλλεται ως διέξοδος και στόχος του νέου παραγωγικού μοντέλου που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση.
Η ίδρυση start-up επιχειρήσεων θα πρέπει να είναι στόχος των νέων, λένε,
«Βρείτε μια καλή ιδέα, ιδρύστε την επιχείρησή σας και θα έρθουν οι επενδυτές να σας χρηματοδοτήσουν».
Στην πραγματικότητα, όμως, για αυτές τις επιχειρήσεις το περιβάλλον δεν είναι τόσο «φιλικό» όσο προπαγανδίζεται.
Οι «νεοφυείς» επιχειρήσεις καλούνται να λειτουργήσουν στο πλαίσιο του σκληρού ανταγωνισμού, σε κόντρα με μεγάλες εταιρείες κάθε κλάδου, με πολυεθνικά μονοπώλια που αναπτύσσονται σε διεθνή κλίμακα, αξιοποιώντας με άλλους όρους πρώτα και κύρια το χαμηλότερο εργατικό «κόστος» σε διάφορες χώρες, όπως συμβαίνει με τις εταιρείες Πληροφορικής στην Ινδία.
Επενδυτικά ταμεία και μονοπώλια «σπέρνουν» start-up επιχειρήσεις ή τις αφήνουν να «καρπίσουν», για να «θερίσουν» στη συνέχεια αυτές που υπόσχονται μεγάλα κέρδη, έχοντας έτσι αποφύγει το σχετικό ρίσκο και τις αντίστοιχες ζημίες.
Το συντριπτικά μεγάλο μέρος των start-up επιχειρήσεων αποτυγχάνουν, ενσωματώνονται στις επιχειρήσεις που τις χρηματοδοτούν ή συγχωνεύονται και εξαγοράζονται από μεγαθήρια του κλάδου τους.
Τρανό παράδειγμα το Ισραήλ, κράτος που έχει βαφτιστεί «Start-up Nation», καθώς εκεί ιδρύεται μια start-up κάθε 8 ώρες, μόνο όμως το 4% με 6% αυτών τελικά θα πετύχει.
Απέναντι στα δεσμά του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής
Συνοψίζοντας, χαρακτηριστικό του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης της παραγωγής είναι η σχετική καθυστέρηση που προκαλεί στην ανάπτυξη της επιστήμης, της τεχνολογίας, της καινοτομίας.
Τα στρεβλά κριτήρια και η ιεράρχηση της έρευνας και της καινοτομίας σε τομείς που διαμορφώνεται ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους για το κεφάλαιο, η «ενσωματωμένη αχρήστευση» προϊόντων της παραγωγής, η ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης με την ανάπτυξη της παραγωγικότητας,
είναι χαρακτηριστικά ενός συστήματος που σαπίζει και πρέπει να αντικατασταθεί από έναν ανώτερο τρόπο οργάνωσης της παραγωγής και της κοινωνίας.
Αυτός ο ανώτερος τρόπος παραγωγής, ο σοσιαλισμός – κομμουνισμός, έχει δείξει στον αιώνα που πέρασε τα εγγενή του πλεονεκτήματα και στο ζήτημα της ανάπτυξης της τεχνολογίας και της καινοτομίας στην κατεύθυνση κάλυψης των κοινωνικών αναγκών.
Εχει αναδείξει τη δυνατότητα ο απελευθερωμένος συλλογικός εργάτης να επιτυγχάνει άλματα στην άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας και να την καρπώνεται ο ίδιος μέσα από τη βελτίωση των όρων ζωής και εργασίας όλης της κοινωνίας.
Είναι γνωστό ότι η ΕΣΣΔ είχε τα πρωτεία όσον αφορά τον αριθμό των εφευρέσεων:
Σε αυτήν αναλογούσαν το 20 – 25% των νέων τεχνικών λύσεων και επεξεργασιών που καταχωρούνταν κάθε χρόνο σε ολόκληρο τον κόσμο (αυτό που σήμερα θα λέγαμε πατέντες).
Συμπερασματικά, οι εργαζόμενοι σε όλους τους κλάδους αλλά και ειδικότερα αυτοί σε κλάδους νέων τεχνολογιών δεν πρέπει να πέσουν στην παγίδα που στήνεται.
Ορος για τις όποιες επενδύσεις γίνουν το επόμενο διάστημα θα είναι το τσάκισμα των δικαιωμάτων τους, η ένταση της εκμετάλλευσης και μέσω της ανάπτυξης της παραγωγικότητας της εργασίας.
Και για αυτόν το λόγο χρειάζεται το επόμενο διάστημα, μπροστά και στην κινητοποίηση της ΔΕΘ, να ανέβει η ιδεολογική – πολιτική διαπάλη στους αντίστοιχους κλάδους γύρω από τα ζητήματα της καινοτομίας, να φωτιστεί η υπεροχή της πρότασης του ΚΚΕ, που είναι βασικός όρος για τη συσπείρωση εργαζομένων.
Είναι κρίσιμο να ανέβει η οργάνωση των εργαζομένων συνολικά και ειδικά στις Τηλεπικοινωνίες και την Πληροφορική, να αποκρουστεί κάθε προσπάθεια εξαπάτησής τους.
Με οργάνωση στους τόπους δουλειάς, να γίνει ισχυρή η πάλη για την ανάκτηση των απωλειών από τα χρόνια της κρίσης, για ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών.
Στράτος Κουρτζανίδης
Μέλος της Επιτροπής Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ
Πηγή: Ριζοσπάστης
