Εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας στον Σοσιαλισμό (Μέρος Β’)
Το παράδειγμα με τα κτήρια και τις υποδομές
Το παρόν όπως και το προηγούμενο άρθρο εξετάζει την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας στις σοσιαλιστικές δημοκρατίες.
Ταυτόχρονα αποδεικνύει ότι σε μία νέου τύπου κοινωνία είναι δυνατή όχι μόνο η εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας αλλά και ο μηδενισμός των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και των απορριμάτων.
Στις σοσιαλιστικές χώρες και ειδικά σε απρόσιτα μέρη με ακραίες καιρικές συνθήκες όπως είναι η Σιβηρία, ακολουθήθηκε ένα μοντέλο δωρεάν παροχών για τα πάντα.
Στον αντίποδα, στην Αλάσκα, οι επιχειρήσεις και το κράτος δίνουν ισχυρά οικονομικά κίνητρα σε όποιον αποφασίσει να μεταναστεύσει εκεί.
Τα πάντα όμως είναι ατομική ευθύνη και έτσι σε περίπτωση που χάσεις τη δουλειά σου ή κλείσει η (μικρο)επιχείρησή σου μπαίνεις αυτόματα στο περιθώριο με σοβαρό κίνδυνο για την επιβίωσή σου.
Εξοικονόμηση πόρων στις κατοικίες
Από την εμπειρία μου ως φοιτητής αλλά και από την ζωή στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες φαίνεται ότι σε μια σοσιαλιστική κοινωνία πολλοί από τους χώρους οι οποίοι είναι σήμερα απαραίτητοι δεν θα χρειάζονται.
Ας πάρουμε παράδειγμα το σπίτι μιας τετραμελής οικογένειας, το οποίο –συνήθως– περιλαμβάνει κουζίνα, τραπεζαρία, σαλόνι, χωλ, διάδρομο. Ο χώρος που καταλαμβάνουν μπορεί να περιοριστεί και μερικοί από αυτοί μπορούν να μετατραπούν για άλλες χρήσεις, π.χ. βιβλιοθήκη, εργαστήριο καλλιτεχνείας κ.ο.κ.
Επιπλέον τα υπνοδωμάτια που σήμερα είναι αρκετά στριμωγμένα μπορούν να απλωθούν και να έχουν μεγαλύτερες διαστάσεις, χωρίς απαραίτητα ννα αυξηθούν τα συνολικά τετραγωνικά.
Εξοικονόμηση πόρων στις υποδομές
Ο αριθμός των (μικρο)καταστημάτων που προσφέρουν συγκεκριμένες υπηρεσίες (π.χ. κομμωτήρια, μίνι μάρκετ κτλ) μπορεί να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό.
Με τη δημιουργία μέγα-καταστημάτων ανά περιοχή – γειτονιά οι οποίοι θα ικανοποιούν τις πραγματικές ανάγκες με μικρότερο κόστος σε πόρους και ενέργεια.
Τατυτόχρονα οι αυτοαπασχολούμενοι μικρο-ιδιοκτήτες καταστημάτων, που σήμερα βρίσκονται στο χείλος της χρεοκοπίας και της εξαφάνισης λόγω του ισχυρού ανταγωνισμού, θα εξακολουθούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως εργαζόμενοι σε αυτά κι όχι να πετιούνται στην ανεργία, όπως συμβαίνει σήμερα.
Η πόλη έχει μινιμαλιστικές διαστάσεις καθώς ο συντελεστής δόμησης μπορεί να περιοριστεί στο 30% με 35% της αρχικής.
Με τους χώρους που θα εξοικονομηθούν θα δημιουργηθούν πάρκα και χώροι αναψυχής.
Κάτω από ένα καθεστώς κεντρικού σχειδασμού οι μικροί δρόμοι θα μετατραπούν σε πεζόδρομους που θα κινούνται ακόμα και ποδήλατα.
Φυσική δόμηση και βιοκλιματική αρχιτεκτονική
Η φυσική δόμηση είναι ένας αρκετά νέος όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια δομική προσέγγιση προσανατολισμένη στη χρήση φυσικών, τοπικών, προσεκτικά επιλεγμένων ή και ανακυκλωμένων υλικών, απλών εργαλείων και τεχνικών.
Σε όλους σχεδόν τους τόπους η φύση μας εξασφαλίζει τα δομικά υλικά που χρειαζόμαστε. Επειδή τα υλικά αυτά δεν χρειάζονται μεταφορά, τα οικονομικά και περιβαλλοντολογικά κόστη είναι χαμηλά.
Μερικά από αυτά τα υλικά είναι ανανεώσιμα (όπως τα δένδρα και το άχυρο) και κάποια άλλα (όπως η πέτρα και το χώμα) υπάρχουν σε τέτοια αφθονία που είναι πρακτικά ανεξάντλητα.
Αντίθετα από τα κλασικά δομικά υλικά, τα φυσικά εμπεριέχουν καθόλου ή ελάχιστη επεξεργασία. Η χρήση τους δεν συνεισφέρει στην καταστροφή των δασών, την κατασπατάληση των ορυκτών πόρων, την μόλυνση και ούτε εξαρτάται από βιομηχανικά υλικά και βαριά μηχανήματα.
Η γη είναι μη τοξική και τελείως ανακυκλώσιμη. Στην εποχή της περιβαλλοντολογικής υποβάθμισης και τις χιλιάδες κρυμμένες τοξίνες στα σπίτια μας δεν είναι πιο λογικό να επιστρέψουμε σε πιο αθώα και υγιεινά οικοδομικά υλικά;
Τα σπίτια αυτά είναι τα κλασικά παραδοσιακά σπίτια και σήμερα συνηθίζεται να ονομάζονται βιοκλιματικά.
Το βιοκλιματικό σπίτι είναι πυρίμαχο, αντισεισμικό, φτηνό και έχει μεγάλη διάρκεια ζωής. Το μεγάλο του πλεονέκτημα είναι ότι είναι πολύ ευέλικτο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλλιτεχνικές και γλυπτικές δημιουργίες.
Αυτά τα σπίτια είναι υγιεινά, έχουν τα ιδανικά ποσοστά υγρασίας, δεν χρειάζονται ιδιαίτερη ψύξη το καλοκαίρι και απαιτούν το 40% της θέρμανσης σε σύγκριση με τα κλασικά σπίτια.
Αν οικοδομηθούν το ένα δίπλα στο άλλο, σε μπλογκ κατοικιών, τότε η εξοικονόμηση ενέργειας θα είναι ακόμα μεγαλύτερη. Ετσι λοιπόν αφού έχουμε το 30% της δόμησης μπορούμε να φτάσουμε στο 10% έως 15% της ενέργειας που δαπανάμε σήμερα.
Με ποιον τρόπο θα υποστηρίζονται ενεργειακά τα σπίτια αυτά;
Υπάρχουν συστήματα (μπαταρίες θερμότητας) όπου μπορούν να θερμάνουν νερό και να το αποθηκεύσουν στο έδαφος, όπως συμβαίνει με ηλιακούς θερμοσίφωνες (βλ σχήμα). Το μπόιλερ μπορεί να έχει διαστάσεις πισίνας η οποία θα είναι κλειστή και θαμμένη στο έδαφος.
Λόγω διαστάσεων οι απώλειες θα είναι ελάχιστες και το νερό θα είναι θερμό μέχρι το χειμώνα. Αυτό θα αποδίδεται σε καλοριφέρ μέσω κυκλοφορητή σε μια ομάδα κατοικιών.
Οι ίδιοι οι τοίχοι μπορούν να γίνουν «μπαταρίες» θερμότητας απορροφώντας θερμότητα όταν υπάρχει ζέστη και αποδίδοντας την όταν έχει κρύο.
Ενας δεύτερος τρόπος είναι μέσω της ηλιακής ενέργειας. Ενας συλλέκτης δέχεται την θερμότητα από το ήλιο και την αποδίδει στο σπίτι μέσω ανεμιστήρα.
Ετσι μια μινιμαλιστική πόλη δομημένη με βιοκλιματικό τρόπο ζητάει πολύ μικρές ποσότητες ενέργειας που θα προέρχεται από ορυκτά καύσιμα (υδρογονάνθρακες) για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της σε θέρμανση και ψύξη.
Ενας τέτοιος τρόπος δόμησης δεν είναι σήμερα διαθέσιμος γιατί δεν συμφέρει τους μονοπωλιακούς ομίλους και τις εταιρείες δόμησης και ενέργειας, παρόλο που είναι πολύ ανώτερος. (Δείτε ένα σχετικό άρθρο εδώ).
Είναι προφανές ότι στον σοσιαλισμό τα ρημαγμένα – εγκατελειμένα χωριά κι οι κωμοπόλεις μπορούν να ενισχυθούν και να έχουν μεγάλο βαθμό αυτάρκειας.
Στο επόμενο: Εξοικονόμηση ενέργειας στις μεταφορές
Στάθης – Δ’ ΕΛΜΕ Ανατολικής Αττικής
