«Είναι καλό παιδί, προσφυγόπουλο»!

Περνούσα έξω από το σπίτι του παππού και της γιαγιάς, κοντοστάθηκα, σκέφτηκα λίγο το κείμενο που είχα αυτές τις μέρες στο μυαλό μου, έβγαλα φωτογραφία και έφυγα.

Το σπίτι είναι στην οδό Δορυλαίου στις παρυφές της ιστορικής συνοικίας των Προσφυγικών.

Πολλά μικρά σπιτάκια με μικρές αυλές, γεμάτες γλάστρες, ασπρισμένα πεζοδρόμια και απλωμένα ρούχα, έτσι ήταν κάποτε η γειτονιά.

Ο παππούς και η γιαγιά πρόσφυγες, ήρθαν στην Πάτρα μετά το 1922.

Ο παππούς αυστηρή μορφή, λιγομίλητος, αντάρτης με εξορίες, φυλακές, διωγμούς.

Η γιαγιά Μικρασιάτισσα «κελάηδαγε»

Μας έλεγε ότι ήρθε στην Πάτρα πότε περπατώντας και πότε πάνω σε ένα κάρο από τον Έβρο!!

Το σπίτι μικρό, δυο δωμάτια με ασπρόμαυρες φωτογραφίες στα κάδρα και ξύλινα σκουρόχρωμα έπιπλα.

Όταν πηγαίναμε και η γιαγιά δεν ήταν στο σπίτι ξέραμε ότι θα τη βρούμε απέναντι στην γιαγιά την «Ψάλτενα». (Το Ψάλτενα ήταν κάποιο παρατσούκλι που πότε δεν έμαθα από πού προήλθε).

Κάθονταν όλες οι γιαγιάδες γύρω από ένα τραπέζι και έπιναν ελληνικό καφέ. Υπήρχε και ένα πιάτο με βουτήματα και μου έλεγαν να πάρω και να βουτήξω στον καφέ, μου άρεσε πολύ.

Η τηλεόραση ήταν ανοιχτή και έπαιζε κάποια από τα περίφημα σήριαλ της δεκαετίας του ’80, μιλούσαν όλες μαζί, και πάντα η «Ψάλτενα» μας κέρναγε γλυκό!! Προσφυγοπούλες όλες!!

Κάποιες Κυριακές τους καλούσαμε στο σπίτι για φαγητό. Η γιαγιά ζητούσε να της πάρουμε τούρκικη ταινία στο βίντεο με την Χούλια. (Η Χούλια – αν λέω σωστά το όνομά της – ήταν η εθνική σταρ της Τουρκίας).

Μετά το φαγητό καθόταν μπροστά στην τηλεόραση άκουγε, δεν ήξερε γράμματα, κι έκλαιγε!

Εγώ με τον αδερφό μου εντυπωσιασμένοι που η γιαγιά ήξερε και καταλάβαινε άλλη γλώσσα χασκογελάγαμε αφού μας φαινόταν αστείο ότι έκλαιγε με αυτές τις ταινίες.

Έβλεπαν τούρκικες ταινίες, άκουγαν τούρκικα τραγούδια και μιλούσαν με νοσταλγία για την χαμένη πατρίδα.

Κάποτε ρώτησα τη γιαγιά αν συμπαθεί τους Τούρκους.

Η γιαγιά δεν ήταν πολιτικοποιημένη σαν τον παππού και μου απάντησε:

«Μια χαρά ζούσαμε με τους Τούρκους, νοικοκυραίοι άνθρωποι ήταν, όμως κάποια στιγμή άλλαξαν τα πολιτικά και ήρθαν κάποιοι άλλοι Τούρκοι και μας έσφαξαν».

Ο ατέρας μου σύχναζε, και ακόμα συχνάζει, στα καφενεία της οδού Αγ. Τριάδος.

Πάντα μετά την επίσκεψη στον παππού και τη γιαγιά πηγαίναμε να τον βρούμε.

Τα λάτρεψα αυτά τα καφενεία. Είχαν τις πιο ωραίες τηγανιτές πατάτες με μουστάρδα και τους άγραφους κώδικες του καφενείου.

Όταν έμπαινα μέσα και καθόμουνα με τον πατέρα μου αμέσως από διάφορα τραπέζια φωνές κακό για το ποιος θα κεράσει!

Όταν μετά από πειράγματα και φωνές κέρναγε κάποιος, ρωτούσα τον Πατέρα μου διακριτικά:

«Ποιος είναι αυτός;»

Κι απαντούσε:

«Είναι ο τάδε, καλό παιδί, προσφυγόπουλο!»

Τη λάτρευα αυτή την έκφραση. Την έλεγαν κι άλλοι, το έχω ακούσει.

Πολλές φορές έχω σκεφτεί αν είναι ένα είδος προσδιορισμού, αλληλεγγύης ή κάποιο είδος άμυνας στην αντιμετώπιση που είχαν οι γονείς τους, οι ξένοι, οι Τουρκόσποροι.

Ξέρω σίγουρα ότι όσοι μεγάλωσαν εκείνα τα χρόνια της απόλυτης φτώχειας, βοηθούσαν ο ένας τον άλλον.

Και έζησαν πολλά χρόνια ως πρόσφυγες στην ίδια τους την Πατρίδα!

Μαζί με την πολιτική μας στάση το προσωπικό βίωμα είναι αυτό: «Το κάτι πιο βαθύ που μας λερώνει».

Όμως δεν νομίζω ότι είναι απαραίτητο κάποιος να έχει αυτά τα βιώματα για να μην είναι ρατσιστής, μισάνθρωπος, φασίστας.

Ήθελα να γράψω ένα κείμενο για τη στάση της Ε.Ε. στο προσφυγικό, για τους εκατοντάδες πρόσφυγες που χάνουν τη ζωή τους στις θάλασσες αλλά… ήρθαν οι μνήμες κι η διαπίστωση ότι μετά από περίπου 100 χρόνια οι αιτίες της προσφυγιάς παραμένουν ίδιες.

Το ίδιο και η στάση των ισχυρών, αυτών που για τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα δεν διστάζουν να μακελεύουν λαούς.

Θυμώνω όταν ακούω 27 ηγέτες κρατών της Ε.Ε. να φέρονται στους πρόσφυγες σαν να είναι σκουπίδια.

«Πάρ’ τους εσύ, όχι να πάνε αλλού, να δώσουμε δισεκατομμύρια στην Τουρκία για να τους κρατήσει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης!»

Ούτε μισή κουβέντα για να σταματήσουν την πολιτική που δημιουργεί πρόσφυγες.
Ούτε μισή κουβέντα για να βοηθήσουν τις χώρες της Αφρικής για να μη φεύγουν οι κάτοικοί της.
Υποκρισία και κυνισμός, οι άνθρωποι να πνίγονται, χώρες να ρημάζουν για τα συμφέροντα των λίγων.

Τέλος, θα κλείσω αυτό το μάλλον λίγο ανορθόδοξο πολιτικό κείμενό μου με τα λόγια μιας άλλης γιαγιάς που κι αυτή ήρθε πρόσφυγας το 1922 και είπε, βλέποντας τους σύγχρονους πρόσφυγες: