Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας – Μέρος 1ο
Άρθρο της Μαρίνας Λαβράνου, μέλος του Τμήματος Δικαιοσύνης και Λαϊκών Ελευθεριών της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ με τίτλο «Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων»
Οι εξελίξεις στην περιοχή το τελευταίο διάστημα είναι ραγδαίες, με παραπέρα όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, για τον έλεγχο των ενεργειακών κοιτασμάτων, των αγωγών και των δρόμων μεταφοράς ενέργειας και εμπορευμάτων.
Το άρθρο φιλοδοξεί να φωτίσει το νομικό πλαίσιο της διαπάλης, να συμβάλει στην καλύτερη παρακολούθηση και μελέτη των εξελίξεων και της τάσης τους, ώστε να κατανοούνται συγκεκριμένα οι επικίνδυνοι αστικοί σχεδιασμοί, να αναδεικνύονται οι κίνδυνοι που κυοφορούν για τους λαούς.
Για το σκοπό αυτό αναλύονται βασικές έννοιες του Δικαίου της Θάλασσας, αναδεικνύεται η προσαρμογή των αποφάσεων των διεθνών δικαστηρίων για τις οριοθετήσεις των θαλάσσιων ζωνών στον κάθε φορά συσχετισμό δύναμης μεταξύ των αντιτιθέμενων ιμπεριαλιστικών συμφερόντων,
αναλύονται κωδικοποιημένα οι διεκδικήσεις της τουρκικής αστικής τάξης με τα βασικά αντεπιχειρήματα από πλευράς της ελληνικής αστικής τάξης, επισημαίνονται τα βασικά σημεία σχετικά με τις εξελίξεις για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο και τους κινδύνους που αυτές συνεπάγονται για τους λαούς της περιοχής.
Λόγω του μεγάλου μεγέθους του θα το δημοσιεύσουμε σε οκτώ μέρη.
Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας – Μέρος 1ο
Οι ραγδαίες εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος, μέχρι και την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, αποκαλύπτουν με τον πιο γλαφυρό τρόπο τα σχέδια συνδιαχείρισης και συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο, που εξυφαίνονται από ΗΠΑ – ΝΑΤΟ και ΕΕ, με την ενεργό συμμετοχή των αστικών τάξεων Ελλάδας και Τουρκίας.
Τα σχέδια αυτά αποτελούν μέρος των συνολικότερων ανταγωνισμών που αποτυπώνονται στην ευρύτερη περιοχή για τον έλεγχο των ενεργειακών κοιτασμάτων, των αγωγών και των δρόμων μεταφοράς, στο πλαίσιο της συνολικότερης αντιπαράθεσης των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και ΕΕ με Ρωσία και Κίνα, καθώς και τους ανταγωνισμούς στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, αλλά και των ΗΠΑ και της ΕΕ.
Σε αυτό το πλαίσιο, έχει έρθει στο προσκήνιο η συζήτηση σχετικά με:
— Τις προκλητικές διεκδικήσεις της τουρκικής αστικής τάξης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο,
— Τις συνέπειες από την υπογραφή των συμφωνιών για οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)/ υφαλοκρηπίδας με Ιταλία και Αίγυπτο,
— Τις αντιλήψεις, οι οποίες πότε αποθεώνουν το Διεθνές Δίκαιο ως πανάκεια αποτροπής πολεμικής εμπλοκής, σε απόσπαση από τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, και πότε το παραμερίζουν ανάλογα με τις πολιτικές σκοπιμότητες κι επιδιώξεις,
— Τη θέση ότι ΗΠΑ – ΝΑΤΟ – ΕΕ πρέπει να παρέμβουν και μπορούν να «εγγυηθούν» την ειρηνική επίλυση των διαφορών προς όφελος των λαών, να ανακόψουν την τουρκική επιθετικότητα.
Από τις εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος, αλλά και από τη μελέτη του Δικαίου της Θάλασσας και της σχετικής νομολογίας, γίνεται φανερό ότι μόνο δεινά θα φέρουν στους λαούς τα όποια σχέδια συνεκμετάλλευσης και συνδιαχείρισης στο Αιγαίο, που θα διαμορφωθούν στη βάση ευρύτερης μοιρασιάς που γίνεται στην περιοχή στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, όπως στη Λιβύη, και που θα αποτελέσουν και «υπόδειγμα» για περαιτέρω διεκδικήσεις και σχετικές συμφωνίες μεταξύ των αστικών κρατών.
Το ΚΚΕ εδώ και πολλά χρόνια τονίζει ότι η αντιπαράθεση δεν περιορίζεται ανάμεσα στις αστικές τάξεις Ελλάδας και Τουρκίας, αλλά είναι μέρος της συνολικότερης αντιπαράθεσης ιμπεριαλιστικών κέντρων με επίκεντρο τα ενεργειακά και άλλα ζητήματα στην ευρύτερη περιοχή.
Γι’ αυτό και από την πρώτη στιγμή προειδοποίησε ότι τα σχέδια ΝΑΤΟ και ΕΕ για συνδιαχείριση και συνεκμετάλλευση συνδέονται με εκχωρήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων από την αστική τάξη της Ελλάδας.
Η δε διεθνής πείρα επιβεβαιώνει ότι, όταν τίθεται ζήτημα αλλαγής συνόρων, αυτό αντικειμενικά φέρνει πιο κοντά τον κίνδυνο στρατιωτικής αναμέτρησης, ακόμα και αν προβάλλεται στο όνομα της αποτροπής της.
Γι’ αυτό, ακόμα και ένα «θερμό επεισόδιο», που εκ των προτέρων κανείς δεν μπορεί να προδιαγράφει την έκταση που αυτό θα πάρει, πιθανά να λειτουργήσει ενισχυτικά προκειμένου οι δύο χώρες να κάτσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την εξεύρεση μιας «κοινά αποδεκτής» συμφωνίας, καταλήγοντας σε απαράδεκτους συμβιβασμούς για τα εργατικά και λαϊκά συμφέροντα.
Η επίσημη πολιτική του ΝΑΤΟ είναι η με κάθε τρόπο διατήρηση της Τουρκίας στους κόλπους του, για να αποφευχθεί η περαιτέρω ενίσχυση στην περιοχή της επιρροής της Ρωσίας, αλλά και της Κίνας.
Δεν είναι τυχαίο ότι το Μάρτη του 2020 το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ προχώρησε στην επικαιροποίηση της Έκθεσης για την Τουρκία που είχε δώσει στη δημοσιότητα τον Απρίλη του 2018.
Η μόνη αλλαγή είναι ότι έχει προστεθεί η εκτίμηση ότι στόχος για τις ΗΠΑ είναι η επέκταση της «εποικοδομητικής συνεργασίας» (με την Τουρκία) και στη Λιβύη, με την επισήμανση ότι:
«Η Τουρκία είναι ένας κρίσιμος συνεταίρος στην προώθηση της σταθερότητας και της πολιτικής λύσης στη Λιβύη».[1]
Η δε προσπάθεια της τουρκικής αστικής τάξης για αλλαγή συνόρων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ξεδιπλώθηκε με σταθερότητα όλες τις προηγούμενες δεκαετίες και εντάθηκε τα τελευταία χρόνια με βάση τη στρατηγική για τη «Γαλάζια Πατρίδα», διευρύνοντας συνεχώς το πλαίσιο των διεκδικήσεών της.
Οι διεκδικήσεις από πλευράς της τουρκικής αστικής τάξης εκφράζονται, εκτός από το ζήτημα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την όψιμη αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο που σχηματίζουν τα νησιά Καστελόριζο, Ρόδος, Κάρπαθος, Κάσος και Κρήτη,
με την αμφισβήτηση του κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδας να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, θεωρώντας το «αιτία πολέμου», με την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, μέσω της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών», την αμφισβήτηση συνολικά των θαλάσσιων συνόρων σε όλο το Ανατολικό Αιγαίο.
Αντίστοιχα αποτυπώνονται στις απαιτήσεις για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, στην αμφισβήτηση του εύρους του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου στα 10 μίλια, των αρμοδιοτήτων εντός του FIR (Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων) Αθηνών που ασκεί η Ελλάδα βάσει αποφάσεων του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), των αρμοδιοτήτων της Ελλάδας εντός της περιοχής ευθύνης της για θέματα έρευνας και διάσωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η τουρκική αστική τάξη επιδιώκει την ακύρωση ή/και επαναδιαπραγμάτευση διακρατικών συμφωνιών που είναι σε ισχύ για δεκαετίες, όπως η Συνθήκη της Λωζάνης, ενώ πολλαπλασίασε τις παραβιάσεις από το τούρκικο Πολεμικό Ναυτικό και την Αεροπορία, αξιοποίησε τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές ως μοχλό πίεσης,
υπέγραψε το παράνομο Σύμφωνο Τουρκίας-Λιβύης που εξαφανίζει κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας νότια της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, παραχώρησε άδειες για έρευνες σε τουρκικές πετρελαϊκές εταιρίες εντός της ελληνικής και της κυπριακής υφαλοκρηπίδας.
Τα δε γεγονότα με το Oruc Reis συνεπάγονται αναβάθμιση όχι απλά της τουρκικής επιθετικότητας, αλλά και δημιουργία τετελεσμένων, έμπρακτης αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στη συγκεκριμένη περιοχή.
Την ίδια στιγμή, η αστική τάξη της Ελλάδας, διαμέσου της κυβέρνησης και του συνόλου των αστικών κομμάτων, ισχυρίζεται ότι μέσα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ οι διαπραγματεύσεις ή/και η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης μπορούν να εξασφαλίσουν τη διατήρηση της ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή.
Διαχρονικά οι ελληνικές αστικές κυβερνήσεις και το σύνολο των αστικών κομμάτων ακολουθούσαν τακτική εφησυχασμού απέναντι στις κλιμακούμενες τουρκικές διεκδικήσεις, εξωράιζαν το ρόλο λυκοσυμμαχιών όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ, αθώωναν τις ευθύνες των ΗΠΑ, άλλων ιμπεριαλιστικών οργανισμών που υπέθαλπαν αυτές τις διεκδικήσεις στο πλαίσιο της «εθνικής στρατηγικής» και της συνακόλουθης εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων μέσω της «συνεκμετάλλευσης» στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή.
Αντίστοιχα, προχωρούσαν συστηματικά στην αναβάθμιση του ρόλου της αστικής τάξης της Ελλάδας ως «πυλώνα σταθερότητας» στην περιοχή, ως «κόμβου» για τη μεταφορά εμπορευμάτων και υπηρεσιών, για τη διέλευση αγωγών, ως «εύφορου εδάφους» για εξορύξεις, επενδύσεις κ.ο.κ., ως «πολύτιμου εταίρου» για τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, με τις αμερικανοΝΑΤΟϊκές βάσεις να φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, ως «υπεύθυνης δύναμης», που θεωρεί την Τουρκία σύμμαχο – μέλος στο ΝΑΤΟ και συμφωνεί με την παραμονή της στο ευρωΝΑΤΟϊκό στρατόπεδο, αρθρώνοντας κατά καιρούς ορισμένες ενστάσεις.
Και γι’ αυτόν το σκοπό επιστρατεύονται πάσης φύσεως ακαδημαϊκοί, αναλυτές, δημοσιογράφοι, πανεπιστήμια και ινστιτούτα, με την επίκληση στο Διεθνές Δίκαιο να αξιοποιείται συστηματικά για την προβολή αστικών κρατών και ιμπεριαλιστικών οργανισμών ως «φιλειρηνικών», που δήθεν υπερασπίζονται το Διεθνές Δίκαιο και κινούνται στις κατευθύνσεις του.
Συμβάλλει στην καλλιέργεια και άλλων ψεύτικων διαχωριστικών γραμμών, μεταξύ των «φιλειρηνικών», «δημοκρατικών» δυνάμεων, που σέβονται το Διεθνές Δίκαιο, και των «φιλοπόλεμων», «ολοκληρωτικών», που το παραβιάζουν.
Συνειδητά αποκρύπτεται ότι οι διακρατικές συμφωνίες μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κρατών διατηρούνται ανάλογα με την εξέλιξη του συσχετισμού δύναμης στη βάση της ανισόμετρης ανάπτυξης και του ανελέητου ανταγωνισμού.
Συνειδητά αποκρύπτεται ότι το Διεθνές Δίκαιο και τα δικαστήρια μπορούν να συμβάλλουν στην αθώωση των ιμπεριαλιστικών εγκλημάτων και στην ενίσχυση της ποινικοποίησης της κομμουνιστικής ιδεολογίας και δράσης, κάθε ριζοσπαστικής σκέψης και πάλης των λαών.
Το παρόν άρθρο στοχεύει, φωτίζοντας το νομικό πλαίσιο της διαπάλης, να συμβάλει στην καλύτερη παρακολούθηση και μελέτη των εξελίξεων και της τάσης τους, ώστε να κατανοούνται συγκεκριμένα οι επικίνδυνοι αστικοί σχεδιασμοί, να αναδεικνύονται οι κίνδυνοι που κυοφορούν για τους λαούς.
Να φωτιστεί και από αυτήν την πλευρά ότι η ιμπεριαλιστική ειρήνη είναι η άλλη όψη του ιμπεριαλιστικού πολέμου, με την εργατική τάξη και το λαό να υπόκεινται σε όλο και μεγαλύτερες θυσίες και βάσανα.
Ότι σε κάθε πατρίδα υπάρχουν δύο πατρίδες, από τη μια η πατρίδα της αστικής τάξης, και από την άλλη η πατρίδα της μεγάλης πλειοψηφίας, της εργατικής τάξης και των συμμάχων της.
Και την εδαφική ακεραιότητα αυτής της πατρίδας θα υπερασπιστούν οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα, αν χρειαστεί, κόντρα στις αστικές τάξεις, τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις και τους σχεδιασμούς τους.
Γι’ αυτό και με το άρθρο επιδιώκεται:
— Να φωτιστούν βασικές έννοιες του Δικαίου της Θάλασσας (αιγιαλίτιδα ζώνη, ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα, ανοιχτή θάλασσα, στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας) και της διαδικασίας οριοθέτησης (γραμμές βάσης, καθεστώς των νήσων κλπ.).
— Να αναδειχτεί η προσαρμογή των αποφάσεων των διεθνών δικαστηρίων για τις οριοθετήσεις των θαλάσσιων ζωνών στον κάθε φορά συσχετισμό δύναμης μεταξύ των αντιτιθέμενων ιμπεριαλιστικών συμφερόντων.
— Να δοθούν κωδικοποιημένα οι διεκδικήσεις της τουρκικής αστικής τάξης με τα βασικά αντεπιχειρήματα από πλευράς της ελληνικής αστικής τάξης.
— Να επισημανθούν τα βασικά σημεία σχετικά με τις εξελίξεις για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο και τους κινδύνους που αυτές συνεπάγονται για τους λαούς της περιοχής (Τουρκο – Λιβυκό Σύμφωνο, Συμφωνία Ελλάδας-Ιταλίας για ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα, Συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου για ΑΟΖ, εξελίξεις με Κυπριακή ΑΟΖ κ.ο.κ.).
Συνεχίζεται με το 2ο Μέρος
Σημείωση:
[1]. Βλ. US Department of State, Turkey. Integrated Country Strategy, For public release, reviewed and updated March 31 2020.
Μαρίνα Λαβράνου,
μέλος του Τμήματος Δικαιοσύνης και Λαϊκών Ελευθεριών της ΚΕ του ΚΚΕ
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 4-5 του 2020 της ΚΟΜΕΠ
Πηγή: Alt.gr
