Δεκέμβρης 1944: 33 στιγμές από τη μάχη της Αθήνας (Γ’ Μέρος)
Επί 33 ημέρες ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά έδωσε μια άνιση μάχη απέναντι στον βρετανικό ιμπεριαλισμό και την ελληνική αστική τάξη, που δεν δίστασε ν’ αξιοποιήσει δωσίλογους και ταγματασφαλίτες προκειμένου να διαφυλάξει την εξουσία της.
Συνέχεια από το Β’ Μέρος
19 Δεκέμβρη:
Ο ΕΛΑΣ πετυχαίνει μια μεγάλη νίκη καταλαμβάνοντας το αρχηγείο της Βρετανικής Αεροπορίας (RAF) στην Κηφισιά.
Οι Βρετανοί αεροπόροι στρατωνίζονται στα ξενοδοχεία «Σεσίλ», «Πεντελικόν» και «Απέργη», με βασικό το ξενοδοχείο «Σεσίλ», όπου είχε εγκατασταθεί το Αρχηγείο και το διοικητικό προσωπικό της Βρετανικής Αεροπορίας, συνολικής δύναμης 718 αντρών και με ισχυρή υπερασπιστική δύναμη πολυβόλων.
Ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει μία προς μία τις θέσεις των Βρετανών, ενώ παράλληλα αποκρούει και τις βρετανικές φάλαγγες που έρχονται σε βοήθειά τους από το κέντρο της Αθήνας.
Οι Βρετανοί χτυπάνε τους ΕΛΑΣίτες και με αεροπλάνα. Ύστερα από 48ωρη σκληρή πάλη ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει το ξενοδοχείο.
Αιχμάλωτοι Βρετανοί 50 αξιωματικοί (ο ένας στρατηγός), περίπου 500 στρατιώτες και μεγάλος αριθμός πολεμοφοδίων.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο πλήγμα που δέχτηκαν οι Βρετανοί στην Αθήνα.
Οι Βρετανοί, διαθέτοντας συντριπτική υπεροχή, κατέλαβαν το ανατολικό τμήμα της Καλλιθέας, το ύψωμα Φιλαρέτου και το Κουκάκι. Τα τμήματα του ΕΛΑΣ δοκιμάστηκαν σκληρά. Χτύπησαν την Κυψέλη με τανκς και αεροπλάνα. Έγιναν νέες αποβάσεις στον Πειραιά.
20 Δεκέμβρη:
Οι Βρετανοί βρίσκονται στη βόρεια ακτή του λιμανιού του Πειραιά (Δραπετσώνα). Στήνεται νυχτερινή επιχείρηση για την απώθησή τους, όπου αποκρούεται από τμήματα της Ινδικής Μεραρχίας, που ήταν ασύγκριτα πιο καλά εξοπλισμένα.
Σε μέτωπα των Αθηνών που έχουν ηττηθεί οι Βρετανοί, πραγματοποιούνται άγριες αεροπορικές επιδρομές κατά των αμάχων.
Σκληρές μάχες γίνονται στην περιοχή Χαροκόπου – Καλλιθέας. Υπεράνθρωπες προσπάθειες του ΕΛΑΣ να κρατηθεί σε Ψυρρή – Θησείο – Πετράλωνα. Οι Βρετανοί θέτουν υπό τον έλεγχό τους Κουκάκι και Καλλιθέα. Το Ζάππειο αντέχει ακόμη.
Η ΚΕ του ΕΑΜ επέδωσε διαμαρτυρία στον πρόεδρο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού σχετικά με τους βομβαρδισμούς.
Έπειτα από αλλεπάλληλες πιέσεις μαζί με την Παναθηναϊκή Επιτροπή πετυχαίνουν την επανέναρξη της χορήγησης τροφίμων από τον Ερυθρό Σταυρό.
21 Δεκέμβρη:
Επιδρομή του ΕΛΑΣ ως τις ακτές της Δραπετσώνας προξένησε στους Άγγλους 50 νεκρούς και τραυματίες.
Το πρωί ξεκινά στη Νέα Σμύρνη επίθεση των Βρετανών και των Ινδών με μια ταξιαρχία πεζικού της V Μεραρχίας -περίπου 2.500 άντρες με όλμους, ελαφριά πυροβόλα και 30 τανκς Σέρμαν- που εξορμούν από το Βουρλοπόταμο και το Ιωσηφόγλειο.
Συνεχείς πολυβολισμοί και ρίψεις ρουκετών στη Νέα Σμύρνη από τα βρετανικά αεροπλάνα. Ο άμαχος πληθυσμός εγκαταλείπει τα σπίτια του και συγκεντρώνεται στην περιοχή του Φάρου και στο Κατσιπόδι. Το μεσημέρι, τα βρετανικά τανκς καταλαμβάνουν την πλατεία Σκατζουράκη.
Οχυρώνεται η κεντρική πλατεία από τη Μεταξωτή Διμοιρία, καθώς και όλη η περιοχή από την οδό Βαπορίδου έως την κεντρική πλατεία.
Το βράδυ, οι οργανώσεις του τοπικού ΕΑΜ οργανώνουν δεύτερη γραμμή άμυνας στο ύψος της εκκλησίας της Αγίας Φωτεινής και στην οδό Γρηγορίου του Ε΄.
Οι βρετανικές δυνάμεις περιορίζονται σε αδιάκοπο σφυροκόπημα με όλμους και άλλα πυροβόλα περιοχών όπως η Κυψέλη, το Γαλάτσι, ο Άγιος Παντελεήμονας και τα Πατήσια.
Δεν υπάρχουν πια όπλα για ν’ αναλάβουν μάχιμη δράση: «Δεν έχομεν πλέον τας δυνάμεις που απαιτούνται ίνα εκτελέσωμεν επιχειρήσεις ζωτικής σημασίας διά την σταθερότητα της διατάξεώς μας».
22 Δεκέμβρη:
Ο συσχετισμός των δυνάμεων συνεχίζει να μεταβάλλεται ραγδαία σε βάρος του ΕΛΑΣ. Η περίσφιξη της Ομόνοιας από τον ΕΛΑΣ συνεχίζεται. ΕΛΑΣίτες κατέλαβαν το πρώτο πάτωμα των Λουτρών, Ίωνος 6. Σφοδρές οδομαχίες γίνονται στην Ευριπίδου και στις οδούς Σωκράτους και Αθηνάς.
Μεγάλη πρωινή επίθεση των Βρετανών στη Νέα Σμύρνη αποκρούεται με βαριές απώλειες για τους επιτιθέμενους. Από το απόγευμα, αρχίζει η σύμπτυξη του ΕΛΑΣ Νέας Σμύρνης στην περιοχή του Φάρου – Κατσιπόδι Βοτανικού και τα Πετράλωνα.
Σοβαρή η κατάσταση στο μέτωπο του Σκαραμαγκά στον Πειραιά. Το ίδιο και στη Δραπετσώνα. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ οπισθοχωρούν.
23 Δεκέμβρη:
Η κατάσταση στα μέτωπα παραμένει λίγο-πολύ στάσιμη. Η Ορεινή Ταξιαρχία καταλαμβάνει το Θησείο και αρχίζει να βάλλει κατά του Ψυρρή.
Η ΚΕ του ΕΛΑΣ αποφασίζει την άμεση συγκρότηση (εντός 24 ωρών) ενός νέου Συντάγματος, του 10ου Ανεξάρτητου Συντάγματος Αττικής με έδρα το Μενίδι.
Ο στρατάρχης Αλεξάντερ ήρθε για δεύτερη φορά στην Αθήνα.
24 Δεκέμβρη:
Οι κυβερνητικοί αρχίζουν και πάλι να κερδίζουν έδαφος. Η Καισαριανή βομβαρδίζεται ολονυχτίς και ισοπεδώνεται.
Ο ΕΛΑΣ πιέζεται σε Ψυρρή, Πλάκα και Κεραμεικό, αλλά στη Δραπετσώνα καταφέρνει να περάσει στην αντεπίθεση.
Μεγάλο μέρος του Ορφανοτροφείου Χατζηκώστα που λειτουργούσε σαν φυλακή (Πειραιώς 68) ανατινάχτηκε ύστερα από επιχείρηση που σχεδιαζόταν από μέρες, καθώς και το «Διεθνές» στην οδό Ευριπίδου, που ήταν οχυρωμένα από τους Άγγλους.
Το βράδυ, ειδικό απόσπασμα του ΕΛΑΣ μεταφέρει μέσω υπόγειας σήραγγας (δίκτυο υπονόμων) έναν περίπου τόνο δυναμίτη, τον οποίο τοποθέτησε στα θεμέλια του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετάνια», που λειτουργεί ως Στρατηγείο των Βρετανών.
25 Δεκέμβρη:
Ο Τσώρτσιλ προσγειώνεται στο αεροδρόμιο του Χασανίου. Συνοδεύεται από τον υπουργό Εξωτερικών Α. Ίντεν και ενημερώνεται από Λίπερ, Αλεξάντερ και Μακ Μίλαν.
Αποφασίζεται να μην ανατιναχτεί η «Μεγάλη Βρετάνια» και ειδοποιούνται οι Βρετανοί για να εξουδετερώσουν τα εκρηκτικά.
Βρετανικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το σταθμό του Ηλεκτρικού στο Φάληρο και προωθούνται προς Μοσχάτο και Ρέντη.
«Προηγούμενα είχαν παρθεί από το Δήμο της Αθήνας οι σχετικοί χάρτες των υπονόμων της Αθήνας. Μελετήθηκαν από ειδικούς συντρόφους.
Ο ένας σύντροφος μηχανικός, ειδικευμένος στους υπονόμους του Βελγίου και ο άλλος υπολοχαγός Μηχανικού, ειδικευμένος στα εκρηκτικά, δυστυχώς δεν θυμάμαι τα ονόματά τους, κατάστρωσαν τα σχέδια για την είσοδό μας στους υπονόμους της Αθήνας και καθόρισαν το σημείο των υπονόμων απ’ όπου θα μπούμε.
Έγιναν από τους ειδικούς οι σχετικές προετοιμασίες μέσα στους υπονόμους, αφού οι υπόνομοι δεν ήσαν σε ευθεία γραμμή. Αλλού ήταν ανήφορος και αλλού κατήφορος, οπότε χρειάστηκε να τοποθετηθούν σκάλες κλπ.
Όλα είχαν ετοιμαστεί.[…] Ακούγαμε τα βήματα των περαστικών και φυσικά και τις περιπολίες των Άγγλων στρατιωτών. Αυτό το γεγονός υποχρέωνε όλους τους συντρόφους που βρίσκονταν μέσα στον υπόνομο να είναι πολύ προσεκτικοί.
Οι βρωμιές και αναθυμιάσεις μας έφερναν βήχα, φτέρνισμα, που μας ανάγκαζαν να προσέχουμε για να μη μας αντιληφθούν. Δεν βγάζαμε κουβέντα, η συνεννόηση γινόταν με χειρονομίες.
Τελικά, παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες επιστρέψαμε στη βάση μας. Η επιχείρηση τέλειωσε και πέτυχε αφού ξεπέρασε σε χρόνο περίπου 12-15 ώρες και τελικά περιμέναμε το σύνθημα για να μπει σε ενέργεια η ηλεκτρογεννήτρια.
Το αυτοκίνητο με την ηλεκτρογεννήτρια θα έδινε στην κατάλληλη στιγμή το σπινθήρα στα εκρηκτικά που ήταν τοποθετημένα στα θεμέλια και κάτω από τα υπόγεια της «Μεγάλης Βρετανίας».
Έρχεται όμως ξαφνικά ο Σπύρος Καλοδίκης, Β΄ Γραμματέας της ΚΟΑ, με μοτοσικλέτα, και σε έξαλλη κατάσταση φώναξε στους άντρες που χειρίζονταν τη γεννήτρια:
«Σταματήστε. Σβήστε τη γεννήτρια αμέσως. Σταματήστε! Η ανατίναξη δεν θα γίνει. Ήρθε ο Τσώρτσιλ στη «Μεγάλη Βρετανία». Σταματήστε!…»
Όλοι όσοι βρεθήκαμε εκεί και πήραμε μέρος στην επιχείρηση, βρεγμένοι ως το κόκαλο από τα νερά των υπονόμων, αισθανθήκαμε αγανάκτηση για τη ματαίωση αυτής της ανατίναξης.
Να θυμίσω πως η επιχείρηση είχε ξεκινήσει στις 22/12 από την πλατεία Μεταξουργείου που δυστυχώς είχαμε τη δολοφονία ενός στελέχους της 3ης Αχτίδας και υποχρεωθήκαμε σε αναστολή της που, αν τελικά δεν είχαμε αυτήν την απώλεια, τότε η επιχείρηση θα γινόταν. Και φυσικά άλλη θα ήταν η εξέλιξη […]».
26 Δεκέμβρη:
Η ΚΕ του ΕΛΑΣ με γενική της Διαταγή διατάσσει ένταση του αγώνα ανεξάρτητα από τo αν θα αρχίσουν διαπραγματεύσεις.
Το Α΄ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ με απόρρητη διαταγή προς τις Διοικήσεις των Μονάδων του συνιστά την επικοινωνία με τα τμήματά τους με σκοπό:
«Να μη χαλαρωθεί το επιθετικό πνεύμα των μαχητών μας, από την εξέλιξη της πολιτικής κατάστασης…».
Στο υπουργείο Εξωτερικών συνέρχεται διάσκεψη υπό την προεδρία του Αρχιεπίσκοπου Δαμασκηνού.
Από τη μεριά του αστικού πολιτικού κόσμου μετέχουν οι Γ. Παπανδρέου, Θ. Σοφούλης, Ν. Πλαστήρας, Σ. Μάξιμος, Γ. Καφαντάρης, Στ. Γονατάς, Κ. Τσαλδάρης, Ι. Σοφιανόπουλος Π. Κανελλόπουλος, Π. Ράλλης, Τζ. Θεοτόκης και Αλεξανδρής. Από τη μεριά της Βρετανίας μετέχουν οι Τσόρτσιλ, Ίντεν, Λίπερ, Σκόμπι και ως παρατηρητής ο πρέσβης των ΗΠΑ ΜακΒί.
Επίσης ως παρατηρητές παραβρίσκονται και οι επιτετραμμένοι της Γαλλίας και της ΕΣΣΔ (Γκρ. Ποπόφ).
Η αντιπροσωπία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ αποτελείται από τους Γ. Σιάντο, Μ. Παρτσαλίδη και Ε. Μάντακα. Τους συνοδεύει ο Μανώλης Σιγανός.
Οι Βρετανοί ζητούν αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Ύστερα από διάφορες ενστάσεις και αντεγκλήσεις, αποφασίστηκε η αναβολή της διάσκεψης για άλλη μέρα (σύντομα αποδείχτηκε επ’ αόριστον).
Ο Τσώρτσιλ δηλώνει στον Τύπο:
«Είμεθα απολύτως αποφασισμένοι, όπως ολόκληρος η περιοχή αυτή εκκαθαριστεί από ενόπλους, οι οποίοι δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχο οποιασδήποτε αναγνωρισμένης κυβερνήσεως… Θα χρησιμοποιήσωμεν οσασδήποτε δυνάμεις χρειασθώσι προς τούτο διά να επιτύχωμεν τον αντικειμενικόν μας αυτόν σκοπόν».
27 Δεκέμβρη:
Σε αντίθεση με την ανάπαυλα της προηγούμενης μέρας λόγω της διάσκεψης, σημειώνεται γενικευμένη επίθεση εναντίον του ΕΛΑΣ.
Στην περιοχή της συνοικίας Ψυρρή, πολλά τμήματα του ΕΛΑΣ που αποκόπηκαν εξακολουθούν τη μάχη και τη νύχτα.
Γύρω στα μεσάνυχτα η μάχη σταμάτησε χωρίς να πέσει στα χέρια του εχθρού κανένας αιχμάλωτος.
Εβδομήντα μαχητές του ΕΛΑΣ έκαναν έξοδο και μπήκαν στις άλλες γραμμές. Τότε έπεσε ηρωικά ο καπετάνιος του Τάγματος Γ. Προβελέγγιος.
Στη συνοικία Μεταξουργείου επιτίθενται τανκς.
Το Περιστέρι βομβαρδίζεται με το πυροβολικό. Πολλά θύματα από τον άμαχο πληθυσμό.
Κίνδυνος σοβαρός διαγράφεται στο δεξιό πλευρό του μετώπου από επιθέσεις του εχθρού σε Κεραμεικό – Ψυρρή – Πετράλωνα και Μεταξουργείο.
Το Α΄ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ, για να προλάβει, αναθέτει τη φύλαξή του σε μεικτό απόσπασμα με τη διαταγή να προχωρήσει πέρα από Κεραμεικό και Άνω Πετράλωνα στην περιοχή Μεταξουργείου – Ψυρρή.
Η VIII Ταξιαρχία (Τσικλητήρα) αποσύρεται από τη μάχη ύστερα από νέα σημεία κόπωσης που παρουσίασε. Τμήματα του ΕΛΑΣ έκαναν επιδρομή στο αεροδρόμιο Χασανίου.
Οι κυβερνητικοί καταλαμβάνουν το Ζάππειο.
28 Δεκέμβρη:
Οι Βρετανοί καταφέρνουν να καταλάβουν όλο τον Ψυρρή και προωθούνται προς το Μεταξουργείο.
Ιδιαίτερα σφοδρή είναι η επίθεση στην Καισαριανή και τον Βύρωνα. Ο ΕΛΑΣ αναγκάζεται ν’ αφήσει τη γραμμή Ηλιουπόλεως προκειμένου ν’ αποφύγει την κύκλωσή του από άρματα μάχης.
Πολλά τμήματά του αντιτάχθηκαν σθεναρά, ξεμένουν ωστόσο από πυρομαχικά.
Το βράδυ δόθηκε από την Ταξιαρχία το γενικό σύνθημα υποχώρησης προς τον Υμηττό και σύμπτυξης στο Κορωπί – Λιόπεσι (Παιανία).
Οι Βρετανοί ενεργούν άγριο κανονιοβολισμό στο Περιστέρι. Άμαχος πληθυσμός σκοτώνεται.
Τα βρετανικά αεροπλάνα ανοίγουν πυρ κατά της διανομής τροφίμων της Λαϊκής Επιτροπής στους Αμπελόκηπους.
29 Δεκέμβρη:
Η πίεση στο Ανεξάρτητο Απόσπασμα του ΕΛΑΣ στο μέτωπο Αμπελόκηποι – Γηροκομείο εντάθηκε.
Στον Πειραιά τα τμήματα του ΕΛΑΣ με ελάχιστα πυρομαχικά κατέλαβαν το μύλο Κουμουντάκη που εγκατέλειψαν οι Άγγλοι.
Εκτός από όλμους και πυροβολικό, εχθρικά αεροπλάνα χτυπούν εντονότερα το ύψωμα Καραβά.
30 Δεκέμβρη:
Στον Πειραιά εκδηλώνεται νέα επίθεση στην περιοχή Ταμπούρια – Δραπετσώνα, με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο Νεκροταφείο Αναστάσεως και στο Συνοικισμό Ευγενείας, όπου η εξόρμηση του εχθρού εκδηλώνεται από Νότο και Βορρά με αρκετό αριθμό μηχανοκίνητων.
Τα τμήματα του ΕΛΑΣ μπρος στη σφοδρή επίθεση του εχθρού αναγκάζονται σε σύμπτυξη. Τη νύχτα όμως ενεργούν αντεπίθεση και ανακαταλαμβάνουν τις πρώτες κατοικίες του Συνοικισμού Ευγένειας.
Νέα προσπάθεια του εχθρού να ξαναπροχωρήσει αποκρούεται. Στον όρμο Αγίου Γεωργίου συνεχίζονται αποβάσεις Βρετανών, πεζικού και τανκς.
Για πρώτη φορά το ανακοινωθέν του Σκόμπι αναφέρει ότι η αεροπορία του έκανε χρήση ρουκετών κατά 7 οχυρών του ΕΛΑΣ.
Οι Βρετανοί καταλαμβάνουν πλήρως τον Βύρωνα και την Καισαριανή. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υποχωρούν προς τον Υμηττό και συμπτύσσονται στο Κορωπί.
31 Δεκέμβρη:
Η ΚΕ του ΕΑΜ απευθύνει υπόμνημα προς όλες τις συμμαχικές κυβερνήσεις (Βρετανία, ΗΠΑ, Γαλλία, ΕΣΣΔ) εκθέτοντας την κατάσταση.
Κοινοποιεί Ημερήσια Διαταγή προς όλες τις μονάδες του ΕΛΑΣ, αναγγέλλοντας το τέλος των 8ήμερων επιχειρήσεων κατά του ΕΔΕΣ.
Στα Εξάρχεια με μια αιφνιδιαστική επιχείρηση ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει την κλινική Σμπαρούνη (Χ. Τρικούπη και Ναυαρίνου), με αποτέλεσμα να ελέγξει για λίγο τα γύρω οικοδομικά τετράγωνα. Τελικός σκοπός της επιχείρησης είναι η κατάληψη του Χημείου, το οποίο υπεράσπιζαν Χίτες.
Οι βρετανικές δυνάμεις, συντριπτικά υπέρτερες, με βαρύ οπλισμό και τεθωρακισμένα, αντεπιτίθενται και οι μάχες γενικεύονται, οδόφραγμα το οδόφραγμα, σπίτι το σπίτι.
Στην πολυκατοικία της οδού Ναυαρίνου και Μαυρομιχάλη ταμπουρώνονται, ύστερα από σφοδρές οδομαχίες, οι μαχητές του λόχου Σπουδαστών του ΕΛΑΣ «Λόρδος Μπάιρον», αφού έχουν ανοίξει τρύπες στους τοίχους της.
Οι Βρετανοί εντοπίζουν την κρυψώνα και ένα άρμα μάχης, αφού έχει ανηφορίσει από τη Σόλωνος την οδό Μαυρομιχάλη, αρχίζει να σφυροκοπά την είσοδο και τους ορόφους του κτιρίου.
Σκοτώνονται 3 ΕΛΑΣίτες και τραυματίζεται σοβαρά ένας (ο μετέπειτα μουσικός Ιωάννης Ξενάκης), ο οποίος φυγαδεύεται για τις πρώτες βοήθειες.
Οι υπόλοιποι καταφέρνουν ν’ αφήσουν το κτίριο διαπερνώντας τις μεσοτοιχίες των γύρω κτιρίων.
1 Γενάρη:
Μετά από την εκκαθάριση των Ανατολικών Συνοικιών, οι αστικές δυνάμεις και οι Βρετανοί συγκεντρώνονται σε καίρια σημεία.
Ετοιμάζουν επιθετικές ενέργειες με στόχο το μέτωπο Γηροκομείο – Αμπελόκηποι, ακόμα και την υπερφαλάγγιση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ από Καλογρέζα και Νέα Ιωνία.
2 Γενάρη:
Στις 7 το πρωί εκδηλώνεται επίθεση των Βρετανών με τανκς και πεζικό στα Εξάρχεια. Οι 20 μαχητές του Λόχου Σπουδαστών του ΕΛΑΣ «Λόρδος Μπάιρον» βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην πολυκατοικία της οδού Διδότου.
3 Γενάρη:
Γενική επίθεση στην περιοχή του Γηροκομείου, όπου οι Βρετανοί ενεργούν προώθηση με πολλά θωρακισμένα και τανκς, μερικά από τα οποία διά των Τουρκοβουνίων κατορθώνουν να διεισδύσουν στη συνοικία Γκύζη και να χτυπήσουν τα τμήματα του ΕΛΑΣ από τα νώτα.
Το Ανεξάρτητο Απόσπασμα αναπτύχθηκε ολόκληρο, εκτός από ένα τάγμα που εξακολουθεί να μάχεται με τον εχθρό.
Και στον Πειραιά οι Βρετανοί εκδηλώνουν σφοδρή επίθεση με όλα τα μέσα στην περιοχή του Φαλήρου. Τα εργοστάσια «Ελαΐς» – «Γαβριήλ», που τα υπερασπιζόταν ο ΕΛΑΣ, μετατρέπονται σε ερείπια.
Ο εχθρός, προωθούμενος από την οδό Ελευθερίας, έγινε κύριος του τμήματος της οδού Πειραιώς μέχρι τον Κηφισό.
Η άφιξη εφεδρειών λόγω της κακοκαιρίας δεν πρέπει να αναμένεται αν δεν περάσουν λίγες μέρες. Οι λιγοστές δυνάμεις του ΕΛΑΣ στον Πειραιά απειλούνται με εγκλωβισμό.
Στο Γηροκομείο η εχθρική επίθεση αρχίζει από πολύ νωρίς το πρωί, ύστερα από προπαρασκευή πυροβολικού.
Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ, αμυνόμενες ηρωικά στη σφοδρότητα του πυρός και της επίθεσης των μηχανοκίνητων, συμπτύσσονται κανονικά. Από εκεί οι Άγγλοι με 3-4 τανκς προσπαθούν να περάσουν τον αυχένα του Γαλατσίου.
Ο ΕΛΑΣ ενεργεί σφοδρή αντεπίθεση και ξαναπαίρνει το Γηροκομείο. Αλλά στις 10.30 άλλη αγγλική επίθεση πετυχαίνει την ανακατάληψή του. Από εκεί επιχειρεί διείσδυση στα Τουρκοβούνια – Περδικάρι.
Η επίθεση προς Χατζηκώστα – Μεταξουργείο – Κεραμεικό αναχαιτίστηκε επίσης με επιτυχία από τα τμήματα του 4ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ.
Τμήμα 150 αντρών που διατάχτηκε να ξαναμπεί στην Καισαριανή για αντιπερισπασμό προσέκρουσε σε εχθρικές αντιστάσεις στο ύψωμα Αράπη και βλήθηκε από τα πυρά 30 τανκς που είχαν εγκαταστήσει οι Βρετανοί στις συνοικίες Καισαριανή – Υμηττό.
Στον Πειραιά παρατηρείται μεγάλη δραστηριότητα του εχθρού για συνέχιση της επίθεσής του, ιδιαίτερα στον τομέα του Φαλήρου και στο λιμάνι του Αγίου Γεωργίου.
Όλη τη μέρα, άφθονα πυρά πυροβολικού και όλμων, καθώς και πολυβολισμοί της εχθρικής αεροπορίας. Οι δυνάμεις των τμημάτων του ΕΛΑΣ, πιεζόμενες ισχυρά, δεν διαθέτουν πια εφεδρείες και ζητούν ενισχύσεις. Το εχθρικό πυροβολικό έβαλλε καταιγιστικά τον οδικό κόμβο Δαφνί – Σκαραμαγκά.
4 Γενάρη:
Κατά τη διάρκεια της νύχτας ο ΕΛΑΣ επιχειρεί ανεπιτυχώς ν’ ανακαταλάβει τα Τουρκοβούνια και το Ψυχικό. Καταφέρνουν να κρατήσουν μέχρι το απόγευμα.
Ισχυρή επίθεση τεθωρακισμένων επέφερε ρήγμα στο σημείο επαφής του Μεικτού Αποσπάσματος και της ΙΙης Ταξαρχίας, προωθούμενο μέχρι τον Κολωνό.
Μεγάλα τμήματα του ΕΛΑΣ απειλούνται με περικύκλωση και καταστροφή. Το ίδιο δραματική είναι η κατάσταση και στον Πειραιά.
Μετά από σύσκεψη της ΚΟΠ του ΚΚΕ και του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ αποφασίστηκε η εκκένωση του Πειραιά και η σύμπτυξη των δυνάμεων στον Ασπρόπυργο.
Η ΚΕ του ΕΛΑΣ διατάσσει γενική σύμπτυξη προς Πεντέλη – Πάρνηθα.
Πηγή: 902.gr
