50 χρόνια από τον γαλλικό Μάη του 1968 – Επίλογος
Καταλύτης των εξελίξεων ήταν η παρέμβαση της εργατικής τάξης
Συνέχεια από το 1ο Μέρος
Ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε στις 17 Μάη 1998 (με αφορμή την επέτειο των 30 χρόνων από τον Μάη του ’68 στη Γαλλία), μια συνέντευξη με τον Μήτσο Κατσιανάκο, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ μέχρι τον απροσδόκητο θάνατό του το 2003, ο οποίος, στα 25 του χρόνια, συμμετείχε ενεργά στα γεγονότα ως εργάτης στο εργοστάσιο της «Σιτροέν», μέλος του ΚΚΕ, μέλος του Γαλλικού ΚΚ και της CGT.
Τα γεγονότα παρουσιάζονται με τη ζωντάνια και τη ματιά ενός κομμουνιστή εργάτη που τα έζησε από πρώτο χέρι.
Αν και έχουν περάσει 20 χρόνια από την πρώτη δημοσίευση της συνέντευξης, τα όσα καταγράφονται σ’ αυτήν και οι εκτιμήσεις για τα γεγονότα εκείνης της περιόδου διατηρούν τη σημασία και την επικαιρότητά τους.
Εξιστορώντας τα πραγματικά γεγονότα, ο Μήτσος Κατσιανάκος έλεγε στον «Ριζοσπάστη»:
«Ο Μάης του ’68 δεν ήταν μόνο μια φοιτητική εξέγερση και τίποτε άλλο. Είχαμε βεβαίως μια εξέγερση των φοιτητών, που άρχισε πριν το Μάη, προς το τέλος του Απρίλη και αρχές του Μάη του ’68. Μέχρι τότε είχαμε κυνηγητά και αψιμαχίες φοιτητών με την αστυνομία στο Καρτιέ Λατέν, στο μεγάλο δηλαδή πανεπιστήμιο έξω από τη Σορβόνη.
Είχαμε νυχτερινές οδομαχίες, μέχρι όμως τις 10 του Μάη. Μέχρι εκείνη τη στιγμή – και πρέπει να είναι καθαρό σε όλους μας – κανένας δεν ανησυχούσε.
Κανένας δεν έβλεπε ότι αυτός ο Μάης θα είναι κόκκινος, ότι αυτός ο Μάης θα δώσει καινούρια διάσταση στην κοινωνική και πολιτική ζωή της ίδιας της Γαλλίας.
Όλα άλλαξαν όταν μπήκαν οι εργάτες μπροστά
Να εξηγήσω τι εννοώ. Από τις 10 του Μάη, που τα συνδικάτα και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας κάλεσαν τους εργαζόμενους να αντισταθούν στην πολιτική του Ντε Γκολ, από εκείνη τη στιγμή και μετά τα πράγματα άλλαξαν άρδην σε ολόκληρη τη Γαλλία. Μέσα σε τρεις μέρες έγιναν καταλήψεις σχεδόν όλων των εργοστασίων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Στις 13 του Μάη έγινε η μεγάλη διαδήλωση που είχε πάνω από 2,5 εκατομμύρια κόσμο. Σ’ αυτήν τη διαδήλωση επικεφαλής δεν ήταν οι φοιτητές. Ηταν και φοιτητές, αλλά τον κύριο λόγο τον είχε η ηγεσία του ΚΚ Γαλλίας, τα συνδικάτα, η CGT […] Ο κορμός, η δύναμη της διαδήλωσης ήταν τα συνδικάτα και κυρίως η CGT».
Περιγράφοντας το έδαφος στο οποίο ξέσπασαν οι κινητοποιήσεις και οι διαδηλώσεις, το στέλεχος του ΚΚΕ σημείωνε ότι:
«Υπήρχαν πολλά προβλήματα στο λαό και στους φοιτητές. Οι τρόποι μάθησης στην εκπαίδευση, οι όροι διδασκαλίας, το θέμα της αξιοποίησης των πτυχίων, ο αυταρχισμός, όλα αυτά κι ένα σωρό άλλα ζητήματα πυροδότησαν τις φοιτητικές αντιδράσεις. Απ’ εκεί ξεκίνησαν οι φοιτητικές κινητοποιήσεις. Από τα προβλήματα, δηλαδή, που υπήρχαν», καθώς «το Ντεγκολικό σύστημα δεν είχε προχωρήσει σε καμιά ανανέωση, δεν είχε φρεσκάρει τίποτε».
Σε ό,τι αφορά τους εργαζόμενους, ο Μ. Κατσιανάκος αναφερόταν στις συνθήκες της εποχής με ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα:
«Οταν εγώ δούλευα στη «Σιτροέν» το 1968, έπαιρνα μισθό 780 γαλλικά φράγκα. Μετά το Μάη του ’68 ο μισθός μου έφτασε αμέσως τα 1.250 φράγκα. Υπήρχαν προβλήματα με τις συντάξεις. Η σύνταξη για βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα ήταν στα 65 χρόνια. Μετά το Μάη πήγε στα 62.
Υπήρχε το πρόβλημα των ελευθεριών του συνδικαλιστικού κινήματος μέσα στα εργοστάσια. Ηταν απαγορευμένες αυτές οι ελευθερίες και τότε τις κατακτήσαμε. Δηλαδή, να έχει δικαίωμα το συνδικάτο να καλεί μέσα στο εργοστάσιο συνέλευση των εργαζομένων, για να μπορεί να συζητήσει για τα προβλήματά τους. Αυτά δεν υπήρχαν. Τα κατακτήσαμε τότε, το Μάη του ’68».
Και με έμφαση πρόσθετε ο Μ. Κατσιανάκος:
«Από τη μια μεριά ήταν η εργατική τάξη και από την άλλη η αστική. Δεν παραβλέπω τον ιδιαίτερο ρόλο των φοιτητών με τις ιδιομορφίες που είχε το φοιτητικό κίνημα, αλλά όταν τοποθετείται το ζήτημα στο επίπεδο το κοινωνικό, το ταξικό, δεν μπορείς να παραβλέψεις ότι η σύγκρουση γινόταν ανάμεσα στην τάξη των εργατών και στην τάξη των αστών. Αλλωστε, οι φοιτητές δεν αποτελούν μια ξεχωριστή τάξη […]
Από τη στιγμή που τα συνδικάτα, από τη στιγμή που η εργατική τάξη προχώρησε στην κατάληψη όλων των εργοστασίων, όλων των δημοσίων επιχειρήσεων, των τραπεζών κ.λπ. δεν υπήρχε τίποτε από τις 10 μέχρι τις 13 και 14 του Μάη που να λειτουργεί στη Γαλλία.
Λεωφορεία δεν υπήρχαν, μετρό δεν υπήρχε, ταξί δεν υπήρχε, εργοστάσιο δε δούλευε, καμιά υπηρεσία δημόσια δεν εργαζόταν. Ολη η εργατική τάξη με όλη τη δύναμή της βρισκόταν στο δρόμο. Τότε, κατά τη γνώμη μου, φαίνεται ότι υπήρχε και κενό εξουσίας».
50 χρόνια από τον γαλλικό Μάη του 1968 – Η αστική τάξη αντιλήφθηκε τον κίνδυνο
Σχολιάζοντας το γεγονός ότι από τα ΜΜΕ ο Μάης του ’68 προβαλλόταν ως μια αποκλειστικά φοιτητική εξέγερση, το στέλεχος του ΚΚΕ σημείωνε:
«Το ζήτημα έχει και μια θεωρητική πλευρά. Θέλουν ή προσπαθούν να πουν σήμερα στην εργατική τάξη – όπως έλεγαν και τότε πριν το Μάη του ’68 – ότι το επαναστατικό κίνημα πέρασε από τα χέρια των εργατών στα χέρια των φοιτητών. Είναι γνωστές οι απόψεις Μαρκούζε και άλλων.
Ηρθε όμως ο Μάης του ’68 που ανέτρεψε όλη αυτή τη θεωρία και έδειξε πως μόνο όταν η εργατική τάξη μπαίνει στη μάχη, μπορεί να δημιουργηθούν τρανταγμοί στο σύστημα το καπιταλιστικό, γιατί αυτή είναι η τάξη που διεκδικεί εξουσία. Οταν έγινε η κατάληψη των εργοστασίων, άρχισε η οικονομία της χώρας να διαλύεται. Αυτό είναι το πρώτο βασικό στοιχείο.
Πρέπει, επίσης, να προσθέσω ότι ο Ντε Γκολ έφυγε από τη Γαλλία. Πιστεύω εγώ – αλλά δεν είναι δική μου μόνο γνώμη – ότι δεν είχε εκείνη την εποχή εμπιστοσύνη στα στρατεύματα της Γαλλίας και πήγε να φέρει τα γαλλικά στρατεύματα που στάθμευαν τότε στη Γερμανία.
Και ήρθαν αυτά τα στρατεύματα στη Γαλλία. Και στάθμευσαν στις πλατείες. Το καθεστώς έβλεπε ότι αμφισβητείται από τα συνδικάτα και τους εργαζόμενους και γνώριζε πολύ καλά ότι οι εργαζόμενοι ήταν αυτοί που μπορούσαν να πάρουν την εξουσία.
Και δεν πήρε μόνο τα μέτρα, που ανέφερα, η γαλλική αστική τάξη. Ανασυντάχτηκε σε πολύ σύντομο διάστημα κι έκανε τη μεγάλη πορεία στις 29 του Μάη.
Διακόσιες πενήντα χιλιάδες κόσμο υπολογίζω ότι κατέβασε κείνη τη μέρα η αστική τάξη στην πορεία με κεντρικό σύνθημα
«Ελευθερία στην εργασία».
Δηλαδή τι; Μην κάνετε εργάτες κατάληψη στα εργοστάσια, μην κάνετε κατάληψη στους τόπους δουλιάς, αφήστε εμάς να δουλέψουμε. Να δουλέψουν μ’ αλλά λόγια αυτοί που εκμεταλλεύονταν τους εργάτες, τα αφεντικά.
Μετά πήραν μέτρα οργανωμένης επίθεσης, για να καταλάβουν τα ίδια τα εργοστάσια. Θυμάμαι στη «Σιτροέν» ότι πάνω από 10 μέρες, κάθε πρωί από τις 7 μέχρι τις 12 το μεσημέρι, γίνονταν μάχες.
Επίθεση από τις δυνάμεις που έλεγχε η αστική τάξη να πάρουν το εργοστάσιο – δεν ήρθε Αστυνομία, αλλά πολιτικές δυνάμεις – και αντίσταση από τους εργάτες, που είχαμε καταλάβει το εργοστάσιο, με νερό και άλλα μέσα.
Γίνονταν συγκρούσεις, αψιμαχίες και θυμάμαι ένα επεισόδιο μ’ έναν Ελληνα από το Κιλκίς. Αυτοί πήραν τα ρούχα του από τη μέση και πάνω κι εμείς τα ρούχα από τη μέση και κάτω, αλλά και τον ίδιο. Τέτοιου είδους συγκρούσεις γίνονταν.
Το ότι το καπιταλιστικό σύστημα κινδύνευε φάνηκε και από μια άλλη πλευρά. Δεν υπήρχαν τρόφιμα. Υπήρξε δελτίο στα τρόφιμα στο Παρίσι και κανένας δεν το έχει γράψει ποτέ. Ολα αυτά νομίζω ότι ερμηνεύουν το γιατί σκόπιμα εμφανίζονται ως ηγέτες του γαλλικού Μάη μόνο οι φοιτητές, ενώ αποσιωπάται ο καταλυτικός ρόλος της εργατικής τάξης».
Κρύβουν την αληθινή διάσταση του Μάη του ’68
Για τα πρόσωπα που στη συνέχεια προβλήθηκαν ως «πρωταγωνιστές» και «σύμβολα» του Μάη του ’68, σημείωνε:
«Διαβάζω σε δημοσιεύματα, ακούω στην τηλεόραση για τον “Κόκκινο Ντανιέλ” ή “Κόκκινο Ντάνι” – ανάλογα πώς τον αποκαλεί ο καθένας. Κόκκινος δεν υπήρξε ποτέ. Αναρχικός ήταν ο άνθρωπος. Ούτε είπε ποτέ ότι ήταν κόκκινος.
Και στον ιστό της Σορβόνης δεν είχε κόκκινες σημαίες. Είχε μαύρες. Στα σημεία που αυτός μπορούσε να ελέγξει. Στα άλλα σημεία, που δεν τα έλεγχε, οι σημαίες βεβαίως ήταν κόκκινες. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να μιλάμε για “Κόκκινο Ντάνι” ή Ντανιέλ».
Η συνέντευξη με τον Μ. Κατσιανάκο έκλεινε με έναν σχολιασμό, που δίνει και σήμερα απάντηση σε όσους προσπαθούν να αφαιρέσουν από τον γαλλικό Μάη του ’68 τον καθοριστικό ρόλο της εργατικής τάξης:
«Γνώμη μου είναι πως με την κατάσταση που υπάρχει σήμερα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, επιχειρούν να πείσουν την εργατική τάξη ότι με τον γαλλικό Μάη δεν έγινε και τίποτε.
Θεωρώ ότι κάνουν τη δουλειά τους και από τη σκοπιά των συμφερόντων τους την κάνουν πολύ σωστά. Δε δίνουν την αληθινή διάσταση του Μάη του ’68.
Δίνουν μια διάσταση φοιτητικής κινητοποίησης, που βεβαίως υπήρξε και ήταν συμβολή στον αγώνα, αλλά ο καταλύτης των εξελίξεων ήταν η παρέμβαση της εργατικής τάξης με όσα σας είπα προηγουμένως.
Πρέπει, δε, να σημειώσω ότι το κύριο αίτημα που είχαν οι εργαζόμενοι τις πρώτες μέρες ήταν σοσιαλισμός, ανατροπή του κοινωνικού συστήματος…»
Λουκάς Αναστασόπουλος
Μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ
Πηγή: Ριζοσπάστης
