Η μεγάλη επανάσταση των Γάλλων! (14 Ιούλη 1789)
Η πτώση της Βαστίλλης
Η νικηφόρα εξέγερση στις 14 Ιουλίου του 1789 είναι η απαρχή της Γαλλικής Επανάστασης, που σημάδεψε την ιστορία και διαμόρφωσε το κοινωνικοπολιτικό σχήμα του σύγχρονου κόσμου.
Υπήρξε η κοινωνική επανάσταση που κατάργησε την απόλυτη μοναρχία και το φεουδαρχικό σύστημα, φέρνοντας για πρώτη φορά στο προσκήνιο την ανερχόμενη -και προοδευτική τότε- αστική τάξη εμπνευσμένη από τις ιδέες του Διαφωτισμού και την οικονομική δύναμη που τους προσέφερε η εξέλιξη της βιομηχανικής επανάστασης.
Παρίσι, 1789. Μεγάλη οικονομική κρίση έχει χτυπήσει την Γαλλία. Το φαΐ δεν επαρκεί -όχι μόνο λόγω της κακής σοδιάς- ενώ εξαιτίας της μεγάλης ακρίβειας η τιμή του ψωμιού να έχει χτυπήσει ταβάνι.
Τα χρέη της Γαλλίας είχαν φτάσει σε δυσθεώρατα ύψη ενώ την ίδια στιγμή η Βασιλική Οικογένεια (Λουδοβίκος ΙΣΤ’ Καπέτος – Μαρία Αντουανέτα) αρνείται να πάρει τα απαραίτητα μέτρα ώστε να θίξουν – έστω και λίγο – τα προνόμοια των Αριστοκρατών και του Κλήρου.
Η μεγάλη επανάσταση των Γάλλων! (14 Ιούλη 1789)
11 Ιουλίου 1789. Κάτω από την απειλή της χρεοκοπίας, ο Βασιλιάς Λουδοβίκος απολύει τον υπουργό Οικονομικών, Ζακ Νεκέρ παρότι ήταν αγαπητός στον λαό.
Η κατάσταση είναι εκρηκτική κι ο Βασιλιάς, για πρώτη φορά μετά από 175 χρόνια, αναγκάζεται να συγκαλέσει τη συνέλευση των Γενικών Τάξεων: Των Αριστοκρατών, του Κλήρου και της Τρίτης Τάξης.[1]
Η σύγκληση των Γενικών Τάξεων μετά από αδιέξοδο και συνεχείς αντεγκλήσεις και διαφωνίες, αφού όλο το βάρος των φόρων εξακολουθούσε να το επωμίζεται η Τρίτη Τάξη, οδήγησε τελικά τους αστούς να αντιληφθούν πως ήρθε η ώρα τους.
Εκαναν το αποφασιστικό βήμα και στρίμωξαν Αριστοκράτες και Κλήρο, με την απειλή πως ο λαός ήταν μαζί τους.
Χρησιμοποιώντας ριζοσπαστικά συνθήματα-αιτήματα οι αστοί πήραν γρήγορα τον λαό με το μέρος τους .
Ταυτόχρονα με διάφορους ελιγμούς κατάφεραν να διασπάσουν την ενότητα Αριστοκρατών – Κλήρου, αρκετοί από τους οποίους κάτω από το βάρος των εξελίξεων και με αρκετή διορατικότητα άλλαξαν γρήγορα στρατόπεδο, μετατρέποντας γρήγορα την Τρίτη Τάξη σε κυριάρχη δύναμη της Συνέλευσης.
Αυτή ουσιαστικά ήταν η πρώτη κίνηση για την αμφισβήτηση της κυριαρχίας των αριστοκρατών, όμως η έναρξη της γαλλικής επανάστασης έγινε λίγες βδομάδες αργότερα με την εισβολή του εξεγερμένου λαού στο Κάστρο της Βαστίλης – σαν σήμερα – στις 14 Ιούλη του 1789.
Παρά τις προσπάθειες του Βασιλιά, των Αριστοκρατών και του Κλήρου να εμποδίσουν τις εργασίες της συνέλευσης, που στο μεταξύ είχε ανακηρυχτεί σε «Συντακτική», δεν τα κατάφεραν κι αποχώρησαν για να μην την νομιμοποιήσουν.
Ετσι η «Συντακτική» συνεδρίαζε και νομοθετούσε μόνο με τους εκπροσώπους της Τρίτης Τάξης και τους συμμάχους της και έτσι ψήφιζε μέτρα κατά των προνομοίων των αριστοκρατών και του Κλήρου περιορίζοντας ταυτόχρονα και τις εξουσίες του Βασιλιά.
Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ αντιδρά άμεσα και συγκεντρώνει δυνάμεις (κυρίως μισθοφόρους) στο Παρίσι ώστε να διαλύσει τη Συνέλευση.
Στις 12 του Ιούλη γίνονται οι πρώτες συγκρούσεις ανάμεσα στο λαό και το στρατό. Στις 13 του Ιούλη, το Παρίσι εξεγείρεται. Οι δρόμοι πλημμυρίζουν από εργάτες, βιοτέχνες, μικρέμπορους και τεχνίτες.
Ο λαός μπουκάρει στους στρατώνες κι εξοπλίζεται με στόχο την κατάληψη του Φρουρίου που ήταν το συμβόλο της μοναρχικής εξουσίας και του τρόμου: Οι φυλακές της Βαστίλης!
Το πρωί της 14ης Ιουλίου, ο λαός ορμά προς τα τείχη της Βαστίλλης και η φρουρά ανοίγει πυρ.
Πολλοί πέφτουν νεκροί αλλά η επίθεση συνεχίζεται. Οι μοναρχικοί πυροβολητές αλλάζουν στρατόπεδο και περνάνε με το μέρος του λαού χτυπώντας κι αυτοί το κάστρο…
Λίγες ώρες αργότερα η πτώση της Βαστίλης ήταν γεγονός.
Βασιλιάς και φεουδάρχες αναγκάζονται, κάτω από την πίεση, να υποχωρήσουν. Ο Νεκέρ επαναφέρεται στη θέση του κι ο βασιλιάς υπογράφει τις αποφάσεις της εθνοσυνέλευσης.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι εκείνη τη στιγμή στην Αστική Τάξη δεν υπήρχε καμιά απολύτως σκέψη για κατάργηση της Βασιλείας, εκτός από μια πολύ μικρή –τότε– μειοψηφία (Ροβεσπιέρος, Μαρά, Σαν Ζυστ κτλ) κι όλα τα ψηφίσματά της έπρεπε να επικυρωθούν από τον Βασιλιά.
Στα τέλη του Αυγούστου η «Συντακτική» νομοθέτησε τη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη».
Η προδοσία του Βασιλιά κι η εξέγερση της 10ης Αυγούστου 1792
1791-1792: Δύο χρόνια μετά την έναρξή της κι η Γαλλική επανάσταση βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση.
Από τη μια στο προσκήνιο βρίσκονται οι συντηρητικοί Φεγιάν που με τους μετριοπαθείς Γιρονδίνους, φοβούνται μήπως η επανάσταση προχωρήσει σε πιο ριζοσπαστικά (επικίνδυνα) για τους μεγαλοαστούς και τους ευγενείς μονοπάτια κι αντιμάχονται τα πιο ριζοσπαστικά τμήματά όπως ήταν η Λέσχη των Ιακωβίνων με επικεφαλής τον Ροβεσπιέρο και τους Ορεινούς.
Από την άλλη ο Βασιλιάς, ενώ ακόμα βρίσκεται ακλόνητος στη θέση του, συνομωτεί κρυφά με τους ξένους φεουδάρχες (τυπικό παράδειγμα ταξικής αλληλεγγύης) για να εισβάλουν στην Γαλλία με σκοπό να καταπνίξουν την επανάσταση και να περισώσουν την εξουσία του που ολοένα κι αμφισβητείται.
Ομως η συνομωσία της βασιλικής οικογένειας αποκαλύφθηκε πλήρως και κατηγορήθηκε για προδοσία.
Ακόμα κι έτσι όμως η ηγεσία της Αστικής Τάξης δεν είχε διάθεση να αποκαθηλώσει τον Βασιλιά, κι οι συντηρητικοί αρχηγοί της κωλυσιεργούσαν με διάφορες προφάσεις την δίκη του.
Τότε ήταν που έλαμψε το άστρο του Ροβεσπιέρου, που με συνταρακτικούς λόγους και φράσεις που έμειναν στην ιστορία όπως:
«Για να ζήσει η χώρα ο Λουδοβίκος πρέπει να πεθάνει!»,
η γαλλική επανάσταση πέρασε σε νέα φάση.
Σε τέτοιο κλίμα έγινε η εξέγερση του Αυγούστου του 1792 με την επίθεση και την κατάληψή του Κεραμεικού.
Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ πέρασε από δίκη και τελικά μαζί με την Μαρία Αντουανέτα οδηγήθηκαν, στις 21 Ιανουαρίου του 1793, στην γκιλοτίνα.
Μια ενέργεια που συγκλόνισε ολόκληρη την Ευρώπη και σήμανε το οριστικό τέλος της Μοναρχίας στη Γαλλία.
Η πτώση της Βαστίλλης έκανε τεράστια εντύπωση, όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά και πέρα από τα σύνορα της, ανέδειξε για πρώτη φορά καθαρά το ρόλο των λαϊκών μαζών στην Επανάσταση.
Καθόρισε το χαρακτήρα της ίδιας της Γαλλικής Επανάστασης ως δημοκρατικής.
Μια επανάσταση που παρά το ότι οδήγησε σε νίκη την αστική τάξη, αυτή τη νίκη σήμερα οι ίδιοι οι αστοί την συκοφαντούν, την τρέμουν και φοβούνται…
Γιατί η νίκη έγινε εφικτή, εξαιτίας της συμμαχίας του εργαζόμενου λαού με τα μικροαστικά στρώματα, χωρίς καμία συμφωνία με τη φεουδαρχική ή μισοφεουδαρχική αριστοκρατία.
Η ιστορία δείχνει πως κανένα εκμεταλλευτικό σύστημα δεν παραμένει αιώνιο, όσο κι ισχυρό κι αν φαντάζει.
Οπως δηλαδή η φεουδαρχία ανέτρεψε το δουλοκτητικό σύστημα (με την διάλυση της Ρωμαϊκής και μετέπειτα Βυζαντινής αυτοκρατορίας), όπως ο καπιταλισμός ανέτρεψε μετά από αιώνες κυριαρχίας της φεουδαρχίας,
έτσι και σήμερα, ο καπιταλισμός, που έχει φάει προ πολλού τα ψωμιά του, θα ανατραπεί οριστικά κι αμετάκλητα για να τον αντικαταστήσει ο επόμενος κοινωνικο-οικονομικός σχηματισμός, ο Σοσιαλισμός – Κομμουνισμός.
Σημείωση:
[1]. Τρίτη Τάξη ήταν οι Αστοί (βιοτέχνες, έμποροι, τραπεζίτες, ορισμένοι γαιοκτήμονες κ.α.). Ο φτωχός λαός δεν είχε καμιά απολύτως εκπροσώπηση.
Στοιχεία αντλήθηκαν από το βιβλίο των Βάλτερ Μαρκόφ – Αλμπέρ Σομπούλ «1789 – Η μεγάλη επανάσταση των Γάλλων», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.
